Анагаах ухааны их сургууль, Говь-Алтай аймгийн нэгдсэн эмнэлэг, Монгол улсын их сургууль
Хүíий шүд хîол боловсруулах тогтолцооны чухал хэсэг бөгөөд толгой болон эрүүнèé харалдаа шүд çаæлах талаараа ººр хоороíдоо хоршиж байгаа үед хîол, х¿нñнèй зүéлийг жижиглэх, бутлах боломжтîй болдог. Тîлгîй, эрүүний харалдаа шүднү¿д зажлах гадаргаараа өөр хоорондоо уулзаж баéгаа ýíэ төлөвиéã хэвийн зуулт гэнэ.
Зàжлах эрхтний бүхий л (хэвийн, эмгэг) төлөв нь шүдний зуултын байдлаас гадíа зажлах үйлдлийн гол үзүүлэлт боëох хîол даах зажлах чадал, чадвар зэрýг нь ººр хоорондоо хэвèйн хоршиж баéгàа ø¿дний тоо, шүд бүрийн зажлах талбайнаàñ голчлон хамаардагийг судлаачид тогтоожýэ. Т¿үнчлэн зажлах эрхтний дээр дүрдсан фèзиологиéн гол үзүүлэлтүүд нь уур амьсгал газар зүй, угсаатны з¿йн õүчин зүйлýэс хамаардгийг эрдэмтэд тэмдэглýсýí байна (2,3,4). Хэвлэлийн тоймоос үзвэл монгол хүний шүднèй зажлах талбайг судалсан матерèал үг¿й байна. Бид монгол х¿ний ш¿днèй зажлах талбайг эрүүл болон эмгэг зуултын төлөвд харьцуулан судлах зорилт тавьсан болно. Ìатериал, аðгачлал. Судалгаанд 18-24 насны хоёр бүлэг хүмү¿сийг хамруулсны дотор хэвийн зуулттай 10 хүний 280, эмгэг зуулттай 30 хүний 685 шүдний зажлах (үүдэн шүдний таслагч èрмэãèéг орууëаад) тàлбайг хэмжихээр 360 (хэвийн 90, эмгэг 270) окклюзиограмм гаргаж шинжиëсэн болно. Софи хотûн Анагаах үхааны дээд сургóóлèйí хèéмэл шүднèé тэнхимд (М.Евтèмоâ, Н.Попов) áоловсруулж, боловсроíгуé болгосон аргаар окклюзèограмм гаргаæ, ш¿д бүрèйн зажлах талбайн хэмжэýг оêклюзèограмìûí (хоршилтын бичлэг) мèлèметрèéн хуваарьт öаасны нүдийг томруулагч шилээр õàрж тоолон, тодорхойлоãдохг¿й тохиолдолд 0.01 мм нàрийâчлалòàй штангенциркулээр хэмжèв. Хоршилтын бичлэгийн дардсанд буусан шүдний зажлах талбайн урт, өргºнийг 3 удаа хэмжин дундажийг байрлуулав. Гарсан хэмжээгээ АРРLЕ — 2 хийцийн цахим тооцоолуурт БЕЙСÈК хэлээр өөрсдийн бэлтгэсэн хөтөлбөрөөр боловсруулалт хийв.
Үр дүн,Шүүмж.
Эрүүл зуулттай хүнийг толгой эрүүний шүд бүрийн зажлах талбайн хэмжээг I хүснэгтэд үзүүлэв.
Уг хүснэгтээс үзвэл аль ч талын анхíû том араа буюу 6-р ш¿дний зажлах талбай бусад шүднийхээс харьцангуй их байгаа нь зажлах үйлдлийн гол ачаалал энэ шүдний îрчèм ирдэг гэсэн судлаачдын дүгнэлттэй дүйж байна. Øүд бүрийн зажлах талбайн хэвèйн хэмжээ нь үүдэн шүдрүү дөхөх тутам багасч байдаг зүй тогтол харагдаж байна. Эрүүний голын үүдэн шүд (41, 31) нь зажлах талбай хамгийн багатай нь хүснэгтээс ил байна.
Мөн эрүүний соёо (43, 33),толгойн соёоноос (13, 23) эрүүний хоёрдох жèжиг араа (45.35), толгойн ижил араанаас (15-25), толгойн хоёр дахь том араа (17,27) эрүүн талынхаасаа (37,47) тус тус çажлах талбай багатай нь ажèглагдаж байна (Р<0,01). Түүнчлэн толгойн үүдэн шүднүүдèйн (12.11,21, 22) таслагч ирмэгийн талбай нь эрүүнийхээсээ (42, 41, 31, 32) харьцангуй их байна.
Хэвийн ба эмгэг зуулттай хүмүүсийн толгой, эрүүний шүд бүрийн зажлах талбайг харьцуулан 2.3-р хүснэгтэнд үзүүлэв.
2-р хүснэгтээс үзвэл толгойн шүд бүрийн зажлах талбай эмгэг зуулттай хүмүүсò илэрхий багассан нь (Р<0,001) магадтай байна. Энэ нь эмгэг зуулттай (шүд цоорох өвчин түүний хүндрэлүүд, шүдний гаж хөгжил, шүдгүйдэл г.м) х¿мүүсийн хоол зажлах чадал, чадвар буурч, улмаар хоол боловсруулах хэвийн ажиллагаа хямардагийг нотлох үндэслэл болж байна.
Мөн хүснэãтээс харвал том арааны (17, 16, 26, 27) зажлах талбай нь эмгэг зуулттай хүмүүст илүү багассан байдал ажиглагдана. Үүдэн шүд болон бага араа сîёоíы зажлах талбай харьцангуй бага хэмжээгээр буурч байгаа нь мөн хүснэгтээс харагдаж байна.
Эрүүний шүдний зажлах талбайг харьцуулсан 3-р хүснэгтээс үзвэл толгойн шүдний нэг адил эмгэг зуулттаé хүниé шүд бүрийн зажлах талбай багассан нü ажиглагдана.
(Р<0,001). Харин зүүн баруун талдаа мэдэгдэм ялгаа байхгүй байна. Ш¿дíèé бүлэг бүрийн тухайд толгойн ø¿дэнд ажигëагдсан зүй тогтол давтагдаж хàðàгдана.
Ийнхүү эмгэг зуулттай хүмүүсèйн ш¿дний зажлах талбай багасч улмаар хîоë боловсруулах эхний шат илт хяìардгийг судалгааíы дүн харуулж байна.
ДҮГНЭЛТ.
1. Окклюзиограмм хүний шүднèй хорших байдал, зуулт, зажлалтын эрүүл ýмгэг төлөвийг тодорхойлох бодит арга болох нь харагдаж байна.
2. Шүд, эрүү, нүүрний өвчнийг оношлох эмчлэх, уг өвчнүүдээс сэргийлэхэд моíгол хүний шүдний зажлах талбайн хýвèйн хэмжээг баримжаалах үзүүлэлт болгож болох юм.
3. Судалгааны үр дүнг бусад судалгаатай жиøих замаар улам нàрийсган гүнзгийрүүлэх шаардлагатай.
2.В.Н.Копåèнкèн, Ошибки в ортопедической стоматолîãèи, М.1986, с.26-32,
3.Н.Попов и др, Рациональный методы конструкцèé в ìостового забопротезкране. София с157-16,
4. Попов Н, Филчев А и Кацаров П. Обьектив метод за анализ на окëузèята с помоща íа оклузофотосíèìки Стом 1979. 4, с, 381-386
