1Эх Нялхсын Эрдэм Шинжилгээний Төв, 2Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль
The Jones criteria is a clinical guideline for the diagnosis of rheumatic fever(RF) and carditis. The clinical features were divided into major and minor categories. Major manifestations include carditis, joint symptoms, subcutaneous nodules, erythema marginatum and chorea. The minor manifestations comprised clinical findings(fever, artralgia, cardialgia,abdominal pain, nose bleeding ) and laboratory markers(Leukocytosis, elevated erythrocyte sedimentation rate and C-reactive protein, prolonged PR on ECG). It was proposed that the presence of two major, or one major and two minor manifestations offered reasonable clinical evidence of rheumatic activity. Carditis is the single most important prognostic factor in RF; only valvulitis leads to permanent damage and its presence determines the prophylactic strategy. The clinical diagnosis of carditis in an index attack of RF is based on the presence of signifi cant murmurs (suggestive of mitral and aortic regurgitation), pericardial rub, or unexplained cardiomegaly with congestive heart failure. Myocarditis(alone) in the absence of valvulitis is unlikely to be of rheumatic origin and by itself should not be used as a basis for such a diagnosis.
Хэрэх өвчин нь А бүлгийн бетта цус задлагч стрептококкийн шалтгаантай үүсдэг холбогч эд нэн ялангуяа зүрх судасны тогтолцоог гэмтээдэг халдвар харшлын өвчин юм [1]. Хэрэх өвчнийг оношлогоо нь Джонсоны шалгуурт тулгуурлах ба уг шалгуураар хэрэх өвчний шинжүүдийг үндсэн(их) ба туслах(бага) гэж 2 хуваасан байдаг [1- 6]. Их шалгуур нь оношийг тавихад тэргүүлэх үүрэгтэй бөгөөд үүнд кардит, үений үрэвсэл, арьсан доорхи зангилаа, цагираг улайлт, хорея багтдаг. Дахилтат хэрэх өвчний шалгуурт хэрэх өвчнөөр өвчилсөн өгүүлэмж, хэрэхийн зүрхний өвчин ордог. Бага шалгуур нь оношийг таамаглахад тустай боловч дангаараа хангалттай бус юм. Оношлогооны бага шалгуурт эмнэлзүйн (халууралт, үеэр өвдөх, зүрхээр өвдөх) ба лабораторийн (цагаан эсийн тоо ихсэх, С урвалжит уураг илрэх, ЗЦБ-т PQ уртсах) үзүүлэлтүүд багтана. Оношлогооны их шалгуураас 2, эсвэл их шалгуураас 1 ба бага шалгуураас 2 шинж байвал хэрэх өвчин гэж оношилно . Дээрхээс үзэхэд хэрэх өвчний оношлогоо нь гол төлөв эмнэлзүйн шинжүүд дээр тулгуурлан тавигдах ба лабораторийн шинжүүд нь зөвхөн туслах шинжтэй бөгөөд эмгэг процессын идэвхжил, эмчилгээний үр дүнг үнэлэхэд тустай юм [7]. Хэрэх өвчний оношлогооны шалгуурт саяхан (сүүлийн 45 хоногийн дотор ) илэрсэн стрептококкийн халдвар нь оношыг батлах чухал үүрэгтэй [2,3] боловч уг халдвар хэдийн намдсан (тухайлбал, архаг кардит) эсвэл хожимдсон эмнэлзүйн тохиолдолд стрептококкийн халдварыг батлах шаардлагагүй гэж үзжээ [4, 5]. Кардит нь хавхлагийн эргэшгүй гэмтэлд хүргэдэг, хэрэх өвчнөөс сэргийлэхийг зайлшгүй шаарддаг, цаашдын тавиланг илтгэгч хамгийн чухал ганц хүчин зүйл мөн [8]. Зүрхний оройд I авиа бүдгэрэх, агшилтын шуугиан сонсогдох (хоёр хавтаст хавхлага эсвэл гол судасны регургитац (цусны эргэх урсгал), үнхэлцгийн үрэлтийн чимээ эсвэл зүрхний томрол зэрэг шинжүүд илэрвэл хэрэхийн кардит гэж оношилно. Хэрэх өвчний анхны дайралтаар зүрхийг гэмтээж болох ч дахилтын үед зүрхийг хэдийнээ хамарсан байх болно [9, 10]. Өвчин дахихад хавхлагийн гэмтэл зайлшгүй тодорхойлогдох ба үнхэлцэг болон булчингийн гэмтэл харилцан адилгүй илэрнэ [11]. Зүрхний хэмжээ рентгенд томрох, өмнөх шуугиан өөрчлөгдөх, шинэ шуугиан нэмэгдэх, үнхэлцгийн үрэлтийн чимээ илрэх
Хэрэхийн кардитын оношлогоо
Хэрэхийн шалтгаант өвчинд зүрхний дотор давхарга, булчин , үнхэлцэг зэрэг нь аажмаар нэрвэгдэн ихэнхдээ хавхлагийн шуугиан зонхилдог боловч зүрхний булчин, үнхэлцэг анхдагчаар үрэвсэх үед шуугиан үүссэн байхыг үгүйсгэхгүй.
Хавхлага, зүрхний дотор давхрагын үрэвсэл (Valvulitis/ endocarditis)
Өгүүлэмжиндээ хэрэх өвчин ба хэрэхийн шалтгаант зүрхний өвчнөөр өвчлөөгүй хүмүүст зүрхний оройд хоёр хавтаст хавхлагийн дутагдлын улмаас үүссэн систолын шуугиан (оройн цэгт диастолын дунд үеэс сонсогдох шуугиантай эсвэл шуугиангүй) эсвэл гол судасны хавхлагийн дутагдлын улмаас үүссэн диастолын шуугиан илэрсэн бол хэрэхийн кардитыг таамаглах нь зүйтэй юм. Түүнчлэн өмнөх шуугианд өөрчлөлт орсон тохиолдолд кардит гэж үзнэ.
Зүрхний булчингийн үрэвсэл (Myocarditis)
Зүрхний хавхлага гэмтээгүй миокардит дангаараа байх нь хэрэх өвчинд тохирохгүй ба дан ганц миокардитыг оношлогоонд суурь болгож болохгүй [14]. Миокардит нь зүрхний оройн агшилтын эсвэл суурь хэсгийн сулралын шуугиантай хавсарсан байх учиртай. Хэрэв эмнэлзүйд зүрхний дутагдал, рентгенд зүрхний томрол илэрвэл зүрхний булчинт давхрага гэмтсэн гэж үзэж болно. Халдварт эндокардит нь хэрэх өвчний дахилтын үед мөн л нуугдмал байж болдог [15]. Хэрэх өвчний үед зүрхний дутагдал үүсэх нь хүнд хэлбэрийн кардитаар өвчилснийг гэрчлэх ба зүрхний булчин гэмтсэнтэй холбоотой байдаг. Хавхлагийн дутагдал үүсээгүй үед зүүн ховдлын агшилтын үйл ажиллагаа алдагдах нь хэрэх өвчин гэх үндэслэл болохгүй. Ерөнхийдөө зүрхний дутагдлын хам шинж хавхлага хүнд хэлбэрээр гэмтсэнийг нотолдог [16, 17].
Зүрхний үнхэлцэг хальсны үрэвсэл (Pericarditis)
Хэрэх өвчний үед үнхэлцэг хальс гэмтвэл шүргэлцэх чимээ, цээжний өвдөлт илэрч болно. Үрэлтийн чимээ нь магадгүй хоёр хавтаст хавхлагийн дутагдлын шуугианыг далдлан нуугдуулж болох ч, үүнийг үнхэлцэг хальсны үрэвсэлийг баталсны дараа л мэддэг. Хавхлагийн дутагдлын шуугиан илрээгүй дан ганц үнхэлцэг хальсны үрэвсэл байх нь хангалтгүй , тиймээс зүрхний хэт авиан шинжилгээгээр хоёр хавтаст хавхлагийн дутагдлыг батална. Зүрхний хэт авиан шинжилгээ нь үнхэлцэг хальсны үрэвслийн хэлбэрийг тодорхойлох, үнхэлцэг хөндийд шингэн байгаа эсэхийг шалгахад тустай байдаг. Хэрэхийн үнхэлцэг хальсны үрэвслийн үед их хэмжээний шингэн эсвэл тампонад маш ховор байдаг [18]. Үнхэлцэг хальсны үрэвслийн үед ЗЦБ-т QRS бүрдэлийн далайц намсах, ST-Т өөрчлөгдөх, рентгенд зүрхний томрол илрэнэ. Үнхэлцэг хальсны үрэвслийн аль ч хэлбэрийг хүнд кардиттай адилтгаж эмчилгээг хийнэ.
Хэрэх өвчин болон зүрхний хавхлагийн өвчний оношлогоонд зүрхний хэт авиан шинжилгээг хэрэглэх нь
Орчин үед зүрхний хэт авиан шинжилгээ нь зүрхний өвчний оношлогоонд гол үүрэг гүйцэтгэж байна. Үүнд цээжний гаднаас, улаан хоолойгоор ба зүрхэн дотроос харах гэсэн аргуудыг ашигладаг [19-21]. Мөн түүнчлэн 3 хэмжээст болон 4 хэмжээст хэт авиан шинжилгээний аргууд гарч ирлээ [22]. Хэрэхийн кардит болон хавхлагийн өвчнийг оношлоход М-горим, 2 хэмжээст Эхо-допплер ба өнгөт-допплер Эхо тустай байдаг. 2 хэмжээст Эхо шинжилгээгээр бодит дүрслэлд зүрхний анатомийн бүтцийн зураглалыг харж оношлох боломжтой. 2 хэмжээст Эхо-допплер ба өнгөт допплер зүрхний хэт авиан шинжилгээ нь зүрхний хэвийн бус цусны урсгал ба хавхлагийн дутагдлыг илрүүлэхэд хамгийн мэдрэг шинжилгээ юм. 2 хэмжээст эхо-допплер болон өнгөт допплер зүрхний хэт авиан шинжилгээг ашигласнаар зүрхний үйл ажиллагааны шуугианыг хавхлагийн гажгийн шуугиан гэж хэт оношлохоос сэргийлэх [23] эсвэл эмнэлзүйн илрэлгүй хавхлагийн гажгийг эрт үед нь оношлох ач холбогдолтой [24, 25]. Хоёр хэмжээст зүрхний хэт авиан шинжилгээгээр хоёр хавтаст, гол судас, гурван хавтаст болон уушгины артерийн хавхлагуудын бүтэц, эмгэг байдал, хавхлагийн цагирагыг үнэлэх боломжтой. Өнгөт допплер хэт авиа нь хавхлагаар урсах цусны урсгалд чанарын болон тооны үзүүлэлтийг гаргах, урсгалын зэргийг тодорхойлох боломжтой [29, 37, 40, 41]. Бусад шалтгаантай хавхлагийн эмгэгүүдийг ялган оношлох ба хавхлага шилжүүлэн суулгах хагалгааны хугацааг тодорхойлох боломжтой [41].
Эмнэлзүйн илрэл бүхий хэрлэгийн кардит
Зүрхний хэт авиан шинжилгээ нь тосгуур, ховдлын хэмжээ, хавхлагийн зузаарал, пролапс, хавтасны хөдөлгөөн, ховдлын үйл ажиллагааны алдагдал зэргийг мэдээлдэг [26, 31, 32]. Зүрхний дутагдал үүсэх нь хоёр хавтаст болон гол судасны хавхлагийн дутагдлын зэргээс хамааралтай байдаг [33]. Зүрхний булчингийн үйл ажиллагааны алдагдал нь зүрхний дутагдалд хүргэдэг хэдий ч зүүн ховдлын агшилтын үзүүлэлт хэвийн байх нь элбэг бөгөөд мэс заслын эмчилгээний дараа эргэн сайжирдаг [34]. Хоёр хавтаст хавхлагийн үрэвсэл, хавхлагийн цагирагийн өргөсөлт, пролапс, шөрмөсөн хөвч уртсах нь хавхлагийн дутагдлын зэрэгт нөлөөлдөг [33, 35].
Хавхлагийн дутагдлын зэргийн эхо кардиографийн ангилал
Уламжлалт ангиллалаар хавхлагийн дутагдлыг 5 зэргээр үнэлдэг байсан бол орчин үед өнгөт допплер шинжилгээнд үндэслэн хоёр хавтаст хавхлага болон гол судасны хавхлагийн дутагдлыг 6 зэрэгт ангилж байна [36-39]. 0: үйл ажиллагааны эсвэл ялимгүй эргэх урсгал, 1.0 см-ээс бага, нарийн, жижиг, үргэлжлэх хугацаа нь богино 0+: маш бага эргэх урсгал 1.0 см-аас их, өргөн, хавхлага дээр эсвэл доор байрлах, эмнэлзүйд илрэлгүй 1+: бага хэмжээтэй эргэх урсгал 2+: дунд хэмжээтэй эргэх урсгал 3+: дунд хэмжээнээс эргэх урсгал нэмэгдэх, тухайлбал урсгал нь хоёр хавтаст хавхлагийн дутагдлын үед зүүн тосгуурт хүрэх, гол судасны хавхлагийн дутагдлын үед зүүн ховдолд хүрэх 4+: их хэмжээтэй эргэх урсгал, зүүн тосгуурт тархсан урсгал, хоёр хавтаст хавхлагийн дутагдлын үед агшилтын эргэх урсгал уушгины венүүд рүү орох, гол судасны хавхлагийн дутагдлын үед илэрхий томорсон зүүн ховдол эргэх урсгалаар дүүрэх
Хавхлагийн нарийслын оношлогоо
Хоёр хавтаст хавхлагийн нарийсал нь хэрэх өвчний үед элбэг тохиолдох ба ихэнхи тохиолдолд зүрхний мэс заслын заалт болдог. Нарийслын зэрэг нь хавхлагийн онгойлтын талбайгаар тодорхойлогдоно. Бага зэргийн нарийсал-хоёр хавтаст хавхлагийн онгойлтын талбай 1,6-2,0 см2 Дунд зэргийн нарийсал- хоёр хавтаст хавхлагийн онгойлтын талбай 1,1-1,5 см2 Хүнд зэргийн нарийсал- хоёр хавтаст хавхлагийн онгойлтын талбай <1,0 см2 Гол судасны хавхлагийн нарийслыг хавхлагийн нээлтийн зэргээр тодорхойлно. Хавхлагийн нарийсал нь дутагдалтай хавсарч илэрч болно.
Далд явцтай хэрэхийн кардитийг оношлох
Хэрэхийн кардитын оношлогоог хоёр хавтаст болон гол судасны хавхлагийн шуугианыг чагналтаар илрүүлэх уламжлалт аргад үндэслэдэг. Хоёр хэмжээст эхо допплер болон өнгөт допплер нь эмнэлзүйн илрэлгүй хавхлагийн дутагдлыг илрүүлдгээрээ ач холбогдолтой юм [42-48]. Орчин үед хэрэхийн оношлогоонд хавхлагийн үрэвслийг цаг алдалгүй оношлох нь нэн чухал ба үүнд зүрхний хэт авиан шинжилгээ нь чухал үүрэг гүйцэтгэж байна [49].
Зүрхний хэт авиан шинжилгээний давуу талууд
Зүрхний хэт авиан шинжилгээ нь хэрэхийн кардитыг илрүүлэхэд мэдрэг бөгөөд үүний үр дүнд өвчтөн буруу оношлогдох, улмаар хэрэхийн хоёрдогч урьдчилан сэргийлэлтийг дутуу хийх, тавиланг дутуу үнэлэхээс сэргийлэх боломжтой [50, 51]. Хавхлагийн дутагдал нь үзлэгээр тэр бүр илрүүлэх боломжгүй байдаг ба анхдагч хэрэхийн үед зүрхэнд шуугиан илрэхгүй байснаа хяналтын явцад хэрэхийн гаралтай хавхлагийн гажиг үүсэх тохиолдол цөөнгүй байна. Энэ нь чагнах үзлэгийг хэдий сайн хийсэн ч гэсэн кардитыг оношлохгүй үлдээх боломж байгааг илтгэж байна [52, 53]. Хоёр дахь давуу тал нь зүрхний хэт авиан шинжилгээгээр хавхлагийн бүтцийг бүрэн илрүүлэх боломжтой бөгөөд хэрэхийн бус бусад эмгэгүүдийг (хавхлагийн пролапс, гол судас, хоёр хавтаст хавхлагийн төрөлхийн гажиг) ялган оношлох давуу талтай [53]. Нөгөө талаас зүрхний хэт авиан шинжилгээнд үндэслэн хэвийн хавхлагад гарч болох шинж тэмдгийг хэрэхийн кардит гэж хэт оношлохоос сэргийлнэ [53].
2. Rutstein DD et al. Report of the Committee on Standards and Criteria for Programs of Care of the Council of Rheumatic Fever and Congenital Heart Disease of American Heart Association. Jones Criteria(modifi ed) for guidance in the diagnosis of rheumatic fever.Circulation, 1956, 13:617-620.
3. Stollerman GN et al. Report of the ad hoc Committee on Rheumatic fever and Congenital Heart Disease of American Heart Association: Jones Criteria(revised) for guidance in the diagnosis of rheumatic fever. Circulation, 1965,32:664-668.
4. Shulman ST et al. Committee on Rheumatic Fever, Endocarditis and Kawasaki disease of the American Heart Association. Jones Criteria (Revised) for guidance in the diagnosis of rheumatic fever.Circulation,1984,70:204A-208A.
5. Dajani AS et al. Special writing group of the Committee on Rheumatic Fever,Endocarditis and Kawasaki disease of the Council of Cardiovascular Disease in the young of the American Heart Association. Guidlines for the diagnosis of rheumatic fever: Jones Criteria 1992 Update. Journal of the American Nedical Association, 1992, 268:2069-2073.
6. Rheumatic fever and rheumatic heart disease.Report og WHO study group.Geneva, World Health Organization, 1988 (Technical Report Series,No. 764).
7. Okuni M. Problems in clinical application of revised Jones daignostic criteria for rheumatic fever. Japanese Heart Journal, 1971, 12:436-441.
8. Massell BF, Narula J. Rheumatic fever and rheumatic carditis. In: Braunwald E,Abelman WH,eds. The atlas of heart diseases. Philadelpia, Current Medicine,1994:10.1-10.20.
9. Feinstein AR,Stern EK.Clinical effects of recurrent attacks of acute rheumatic fever: a prospective epidemiologic study of 105 episodes. Journal of Chronic Diseases,1967, 20:13-27.
10. Kuttner AG,Meyer FE.Carditis during second attack of rheumatic fever: its incidence in patients without clinical evidence of cardiac involvement in their initial rheumatic fever episode. New England Journal of Medicine, 1963, 268:1259-1262.
11. Narula J et al. Can Antimyosin scintigraphy supplement the Jones Criteria in the diagnosis of active rheumatic carditis? American Journal of Cardiology, 1999, 84:746-750.
12. Feinstein AR, Spagnuolo M. Mimetic features of rheumatic fever recurrenes. New England Journal of Medicine, 1960, 262:533-540.
13. Markowitz M.Evolution and critique of changes in Jones criteria for diagnosis of acute rhematic fever.New Zealand Medical Journal, 1988, 101:392-394.
14. KrishnaKumar R et al. Epidemiology of streptococcal pharyngitis, rheumatic fever and rheumatic heart disease. In:Narula J et al., eds. Rheumatic fever. Washington,DC, American Registry of Pathology, 1999;41-68.
15. Kaplan EL, Narula J. Echocardiographic diagnosis of rheumatic fever. Lancet, 2001, 358(9297):2000.
16. Essop MR, Wisenbaugh T, Sareli P. Evidence against a myocardial factor as The cause of left ventricular dilation in active rheumatic carditis. Journal of the American College of Cardiology, 1993, 22:826-829.
17. Edwards BS, Edwards JE. Congestive heart failure in rheumatic carditis: valvular or myocardial origin. Journal of the American College of Cardiology, 1993, 22:830-831.
18. Tan AT, Mah PK, Chia BL. Cardiac tamponade in acute rheumatic carditis. Annals of the Rheumatic Diseases, 1983, 42:699-701.
19. Feigenbaum H,Zaky A, Waldhausen JA. Use of ultrasound in the diagnosis of pericardial effusion. Annals of Internal Medicine, 1966,65:443-452.
20. Seward JB et al. Transesophageal echocardiography:technique, anatomic correlations, implementation and clinical applications. Mayo Clinic Proceedings, 1988, 63:649-680.
21. Minich LL et al. Role of echocardiography in the diagnosis and follow-up Evaluation of rheumatic carditis. In:Narula et al.,eds. Rheumatic fever.Washington, DC,American Registry of Pathology, 1994:307-318.
22. Sahn DJ. Directions for the use of intracardiac high-frequency ultrasound scanning for monitoringpediatric interventional catheterization procedures. Echocardiography, 1990, 7:465-468.
23. Pandian NG et al. Three-dimentional and four-dimentional transesophageal echocardiographic imaging of the heart and aorta in humans using a computed tomographic imaging probe. Echocardiography, 1992,9:677-687.
24. Regmi PR,Pandey MR.Prevalence of rheumatic fever and rheumatic heart disease in school children of Kathmandu sity. Indian Heart Journal, 1997, 49:518-520.
25. Shah PM. Quantitative assessment of mitral regurgitation Journal of the American College of Cardiology, 1989, 13:591-593.
26. Yoshida K et al. Colour Doppler evaluation of valvular regurgitation in normal subjects. Circulation, 1988, 78:840-847.
27. Lembo NJ et al. Mitral valve prolapse in patients with prior rheumatic fever. Circulation, 1988, 77:830-836.
28. Brand A, Dollberg S, Keren A. The prevalense of valvular regurgitation in children with structurally normal hearts: a colour Doppler echocardiographic study. American Heart Journal,1992,123:177-180.
29. Narula J, Chandrasekhar Y, Rohimtoola S. Diagnosis of acute rheumatic carditis: the echoes of change. Circulation, 1999,100:1576-1581.
30. Jae K.O, James BS, A.Jamil Tajik. The Echo Manual. Lippincott Williams & Wilkins, 2007,206-218.
31. Yock PG, Schnittger I, Popp RL. Is continuous wave Doppler too sensitive in diagnosing pathologic valvular regurgitation? Circulationn, 1984, 70:381.
32. Zhou LY, Lu K. Infl ammatory valvular prolapse produced by acute rheumatic carditis:echocardiogrphic analysis of 66 cases of acute rheumatic carditis. International Journal of Cardiology,1997, 58:175-178.
33. Vasan RS et al. Echocardiographic evaluation of patients with acute rheumatic fever and rheumatic carditis. Circulation, 1996, 94:73-82.
34. Edwards BS,Edwards JE. Congestive heart failure in rheumatic carditis: valvular or myocardial origin? Journal of the American College Cardiology, 1993, 22:830-831.
35. Essop MR et al. Evidence against a myocardial factor as the cause of left ventricular dilation in avtive rheumatic carditis. Journal of the American College of Cardiology, 1993, 22:826-829.
36. Helmcke F et al. Colour Doppler assessment of mitral regurgitation with orthogonal planes. Circulation, 1987, 75:175-183.
37. Spain MG et al. Quantitative assessement of mitral regurgitation by Doppler colour fl ow imaging. Journal of the American College of Cardiology, 1989, 13:585-590.
38. Wu YT et al. Semiquantitative assessment of mitral regurgitation by Doppler colour fl ow imaging in patients aged above 20 years. American Journal of Cardiology, 1993, 71:727-732.
39. Nakatani S et al. Noninvsive estimation of LV end-diastolic pressure using transthoracic Doppler-determined pulmonary venous atrial fl ow reversal. American Journal of Cardiology, 1994, 73:1017-1018.
40. Rodroguez L et al. Validation of the proximal fl ow convergence method. Circulation, 1993, 88:1157-1165.
41. Donooan CL, Starling MR. Role of echocardiography in the timing of surgical intervention for chronic mitral and aortic regurgitation. In:Otto CM,ed. The practice of clinical echocardiography. Philadelphia, PA,WB Saunders Co.,1997:327-354.
42. Folger GM et al. Doppler echocardiographic fi ndings of mitral and aortic valvular regurgitation in children manifesting only rheumatic artritis. American Journal of Carduology,1989,63:1278-1280.
43. Abernethy M et al. Doppler echocardiography and the earl diagnosis of acute rheumatic fever. Australian and New Zealand Journal of Medicine, 1994, 24:530-535.
44. Wilson NJ, Neutze JM. Echocardiographic diagnosis of subclinical carditis in acute rheumatic fever. International Journal of Cardiology, 1995, 50:1-6.
45. Agarwal PK et al. Usefulness of echocardiography in detection of subclinical carditis in acute rheumatic polyartritis and rheumatic chorea. Journal of the Association of Physicians in India, 1998, 46:937-938.
46. Calleja HB, Guzman SV. Advocacy for echocardiography in Jones criteria for the diagnosis of rheumatic fever. Manila, Philippine Foundation for the Prevention and Control of Rheumatic Fever and Rheumatic Heart Disease, 2001:27-33.
47. Figueroa FE et al. Prospective comparison of clinical and echocardiographic diagnosis of rheumatic carditis. Heart, 2001, 85:407-410.
48. Voss LM et al. Intravenous immunoglobulin in acute rheumatic fever. Circulation, 2001, 103:401-406.
49. В.А.Насонова, Н.Н.Кузьмина, Б.С.Белов. Современный на проблему острой ревматической лихорадки. Педиатрия, 2003,3:16-20.
50. Taranta A et al. Rheumatic fever in children and adolescents. Annals of Internal Medicine, 1964,60:58-67.
51. Feinstein AR et al. Rheumatic fever in children and adolescents. Clinical features of streptococcal infection and rheumatic recurrences. Annals of Internal Medicine, 1964, 60:68-86.
52. Mangione S et al. The teaching and practice of cardiac auscultation during internal medicine and cardiology training. Annals of Internal Medicine, 1993, 119:47-54.
53. Shaver JA. Cardiac auscultation: a cost-effective diagnostic skill. Current Problems in cardiology, 1995, 20:441-532.
- Jones criteria
- rheumatic carditis
- valvulitis
- echocardiography
- subclinical carditis
- valvular regurgitation
