Г.Батцэцэг, З.Батсүх, И.Хатанбаатар, Ц.Баттөр

Мал эмнэлгийн хүрээлэн

Foot-and-mouth disease (FMD) is a highly contagious disease of cattle, buffalo, pigs, sheep, goats and wild ruminants which is characterised by fever, vesicles on the feet, mouth and udder, and by death in young animals. National and international animal health organisations attach the highest priority to the control and prevention of this disease because of the intrinsic impact of FMD on animal health and production, and because it is a major constraint to international trade in livestock and animal products. In the last decade, FMD control has received a great deal of attention in the countries of Southeast Asia, and individual national control programs have been carried out at considerable expense. There has been some noteworthy progress made, but mainland countries sharing land borders continue to suffer from endemic FMD, mainly because there has been no common strategy or regionally coordinated program. Movement of infected animals, both within countries and across international boundaries, is probably the most significant region-wide risk factor for outbreaks and maintenance of the disease in the population. The target of this study was to develop recombinant 3ABC system, which is encoding and expressing useful epitop of FMDV and evaluate with iELISA using native sera. A recombinant 3ABC protein (Aftovirus, Picornaviridae) was produced by expressing the recombinant pRSET B/3ABC plasmid in competent Escherichia coli (BL21(DE3)pLysS) cells. Eight hundred and thirty (830) cattle serum samples from the serum bank of the Institute of veterinary medicine (145 samples from Sukhbaatar aimag, 60 2 from Khentii aimag, 138 – Dornod aimag, 204-Bayan-Ulgii aimag, 56 2 Gobi-Altai aimag, 53 – Arkhangai aimag, 45 – Bayankhongor aimag, 31 – Dornogobi aimag and 98 –Darkhan-Uul aimag) were checked by an indirect- ELISA with the recombinant 3ABC protein. Anti-non-structural protein (3ABC) antibodies were detected in 8 cattle sera (1.45%) (OD>0.2).

Шүлхий нь дэлхийн эдийн засагт үлэмж хохирол учруулдаг, салаа туурайтан амьтдын гоц халдварт өвчин бөгөөд геномын бүтцээрээ эрс ялгаатай, ийлдсийн 7 хэвшил (A, 0, C, Asia 1, SAT 1, 2, 3)-д хамрагдах, жижиг рибонуклейн хүчил (РНХ) агуулсан, Picornaviridae овгийн Aftovirus-ээр үүснэ. Сүүлийн жилүүдэд дэлхийн бусад орнуудад шүлхийгээс эрүүлжүүлэх асар их өртөг бүхий хөтөлбөрүүд нэлээд хэрэгжсэн хэдий ч эх газрын улсуудад шүлхий өвчинтэй тэмцэх нэгдсэн стратеги байхгүйгээс одоо болтол шүлхийн дэгдэлт тасрахгүй байна. Шүлхийн вирүсийг эсийн өсгөвөрт олшруулаад, идэвхгүйжүүлж, ББУ-аас сайтар цэвэрлэн вакцин бэлтгэдэг бөгөөд тус вакциныг тарьсан мал, амьтдад зөвхөн ББУ-ийн эсрэг эсрэгбием нийлэгждэг. Вакцин бэлтгэх энэхүү тхенологи дээр үндэслэн ББУ уураг болох 3АВС уургийн тусламжтайгаар афтовирусээр халдварласан болон вакцин тарьсан мал, амьтдыг ялгаварлан оношлох аргуудыг боловсруулсан байдаг. Шууд бус ФХЭБУ-д хэрэглэх, 3АВС эсрэгтөрөгч, эерэг ийлдэс бэлтгэн афтовирусийн үлдэгдэл (персистент) эсрэгбиемийг тандах зорилгын хүрээнд энэхүү судалгааг явууллаа. pRSET B/3ABC рекомбинант плазмидийг BL21(DE3)pLysS омгийн гэдэсний савханцар (Escherichia coli )-т суулган олшруулж, 3ABC эсрэгтөрөгч (Aftovirus, Picornaviridae) бэлтгэв. Мал эмнэлгийн хүрээлэнгийн ийлдсийн санд хадгалж буй 830 үхрийн цусны ийлдсийн дээж (Сүхбаатар аймгийн 145, Хэнтий аймаг - 60, Дорнод аймаг - 138, Баян - Өлгий аймаг -204, Говь – Алтай аймаг - 56, Архангай аймаг – 53, Баянхонгор аймаг – 45, Дорноговь аймаг – 31, Дархан-Уул аймаг – 98 дээж) 3АВС эсрэгтөрөгчтэй шууд бус ФХЭБУ-аар шинжлэв. Судалгаанд хамрагдсан малын цусны ийлдсийн 1.45% (8 толгой үхэр)-д афтовирусийн бүтцийн бус уураг – 3АВС-ийн эсрэгбием илэрч байна (OD>0.2).