Монголын анагаах ухаан, 1972, 3(11)

АҮ комбинатын арьс ширний үйлдвэрүүдийн ажилчдын ерөнхий ба хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөлтийг харьцуулан судалсан дүн

( Судалгааны өгүүлэл )

Ц. Тажаа

Нийгмийн эрүүл ахуйн тинхэм

 

   Өгүүллийн PDF-ийг татах

Абстракт

Изучение общей злболеваемости рабочих служащих кожевенных заводов Промышленного комбината проводилось за 1658 г. в течение полного кал эндарного года. На кожевенных заводах в 1968 году общая заболеваемость (обращаемость) сос-тавила 1596,4 заболеваний на 1000 работающих. Обращаемость женщин была выше, чем мужчин и составила 1843,3 обращений на 1000 женщин протиз 1385,1 обраще-ний на 1000 мужчин. В структуре общей заболеваемости и забэлэзаемосгл с врглгннУл утрдтоЗ трудоспособности наибольший удельный вес имеют болезни органрз дыхания, болезни кожи, травмы, болгзни нерзной системы и органоз чувсгв. Наибольшие урозни заболэваемости былл у рабошх зол^нлх и дубильнлк це-хов, наименьшие-у рзбочих вспэ логательнык цехоз и у ин кзнгрно-техничес <их ра-ботников.  Наиболее' низкая заболгзаемост^ь отмгчается в возрктнэт грулле до' 19 лет, своего максимума достигает-у рабочих в возрасте 40—49 лет и со сгажем рабогы 5—10 лет. Заболеваемость раэочих кожевенных: завэдоз прэмылланнэго коүхб шата сол-.ровождалась нетрудоспособностью в 62%.

Үйлдвэрийн ажилчдын эрүүл мэндийн байдал ба эмнэлэг үйл-чилгээний чанарыг тодорхойлох хамгийн гол үзүүлэлт нь ажилчдын өвчлөлтийн хэмжээ юм.

Өвчлөлтийг бууруулахын тулд түүнийг нягтлан бүртгэж судалс-ны үндсэн дээр, үүссэн шалтгааныг нь илрүүлэн мэдэх явдал зайлш-гүй шаардагдана.

Ажилчдын ерөнхий өвчлөлтийн хэмжээ, түүний бүтцийг мэдэж, ерөнхий өвчлөлт ба хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөлтийн хоорондын харьцааг нийт өвчлөл ба өвчний анги бүлгүүд дээр гаргах нь ажилчдын эрүүл мэндийн тухай харьцангуй илүү мэдлэгийг өгө-хийн дээр үйлдвэрийн ажилчдад үзүүлэх эмчлэн сэргийлэх туслам-жийг зөвөөр төлөвлөх явдалд чухал ач холбогдолтой. Иймээс М.С. Бриллиантьва, 1957, Б.Я.-Тепляков 1958, И.Д. Багатырев 1966, М.Б. ^Александрова 1960, А.Е. Шахгельдянц 1960, нарын зэрэг олон суд-лаачид ерөнхий өөрчлөлт ба хөдөлмөрийн чадвар түралдуулах өвч-лөлтийг нэгэн зэрэг хамтатган судлах нь үйлдвэрийн ажилчин албан хаагчдын өвчлөлтийг бүрэн тодорхойлох ба тэдгээрийн эрүүл мэн-гдэд бүрэн дүгнэлтийг хицхэд ач холбогдолтой болохын чухлыг удаа дараалан тэмдэглэж байжээ.

Бид, аж үйлдвэрийн комбинатын арьс ширний үйлдвэрүүдийн ■кидчйн албан хаагчдын ерөнхий өвчлөлтийн хэмжээ, түүний дотор хөдөлмөрийн чадварыг түр алдуулах өвчлөлтийн эзлэх харьцаа ямар Вайгааг тодорхойлох зорилгоор 1968 оны туршид бүтэн нэг жил уул ■^йлдвэрүүдийн ажилчдын өвчлөлтөд нарийвчилсан судалгааг хийв.

Ажилчдын ерөнхий өвчлөлтийг эмнэлэгт үзүүлсэн батлагдсан ■ношийн тоогоор судалгааны тусгай картад бү.ртгэн авсан. Тэгэх-дээ амбулаторийн карт, өвчний түүх ба урьдчилан сэргийлэх үзлэ-гийн бүртгэл зэрэг эмнэлгийн анхан шатны бүртгэл материалыг ашигласан юм.

А.Ү. Комбинатын арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдад Ажилч-ны районы нэгдсэй эмнэлгийн цехийн хэсгийн системээр үйлчилж Вайгаагийн дээр хотын 1,3-р нэгдсэн эмнэлэг, тусгай мэргэжлийн эм-нэлгнйн, диспансерууд эмнэлгийн тусламжийг үзүүлж байна.

Ажилчны районы больниц, амбулаторийн материалаас ерөнхий өвчлөлтийн 776 батлагдсан оношийг бүртгэн авсны дээр 233 бат-лагдсан оношийг хотын тусгай мэргэжлийн больниц, диспансеруу-дад үзүүлсэн материалыг ашиглан бүртгэж авсан болно. Үүнээс гад-на Ажилчны районы нэгдсэн эмнэлгийн материалд (амбулаторийн карт, өвчний туүхэнд) бичигдсэн батлагдсан оношийг мөн нэгдсэн эмнэлгээс олгосон больницын хуудсанд бичигдсэн батлагдсан онош-той хүн нэг бүрчлэн нэрсийн жагсаалтаар тулган үзэхэд больницын хуудсанд бичигдээд амбулаторийн картад бичигдээгүй орхигдсон онош 423 байв. Энэ нь батлагдсан онош бүрийг амбулаторийн кар-тад бүрэн тэмдэглэгдээгүй байснаар тайлбарлагдана.   .

Дээр дурдсанаас үзэхэд арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдаас 1968 онд батлагдсан оношоор эмнэлэгт үзүүлсэн тоо нийтдээ, 1432 болж байна.

АҮ. Комбинатын арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдын ерөнхий өвчлөлтийн тоо (эмнэлэгт үзүүлэлтээр) 1000 ажилчин тутамд 1996,43 байгаа   эмэгтэйчүүдийнх - 1848,31, эрэгтэйчүүдийнх-1385,10 тус тус| байна. Үүнээс үзэхэд эмэгтэй ажилчдын ерөнхий өвчлөлт эрэгтэй^ ажилчдынхаас үлэмж хэмжээгээр илүүтэй байна.

Ерөнхий өвчлөлтийг 11000 ажилчин тутамд өвчний анги, зарим| нэгэн өвчнүүдээр ангилан гаргаж 1-р хүснэгтэд үзүүлэв.

1-р х үснэгт

Арьс ширний үйлдвэрийн ажилчин албан хаагчдын ерөнхий өвчлөлт

Өвчний нэрс

1000 ажилчин албан хаагчид тут-маас өвчилсөн (эмнэлэгт үзүүлэл-тээр) тоо

эрэгтэи эмэгтэи

1. Халдварт, паразитын өвчнүүд Үүнээс: а) цусан суулга

б) сурьеэ (бүх хэлбэр,

в) бруцеллёз

г) грьс өнгөний өвчнүуд

д) элэгний халдварт үрэвсэл

2. Хавдрууд (бүх төрлийн)

3. Бодисын солилцол, дотоод шүурлийн сис-темийн өвчнүүд

4. Цус, цус телжүүлэх эрхтний өвчнүүд

5. Сэтгэхүйн өвчнүүд

6. Мэдрэл ба мэдрэх эрхтний өвчнүүд Үүнээс: а) Невралги, неЕрит радикулит

б) нүдний өвчнуүд

в) чихний өвчнүүд

7. Цусны эргэлтийн системийн өвчнүүд

а) зүрхний гажгууд

б) цусны даралт ихдэх өвчин.

в) зүрхний булчин судасны өвчин

г) судасны хана хатуурах өвчин

8. Амьсгглын эрхтний өвчнүүд

Үүнээс: а) томуу амьсгалын замын улайх үрэвсэл

б) ангина

в) хатгалга

д) бронхит

9. Хоос боловсруулах эрхтний евчнууд Үүнээс: а) ходоодны үрэвсэл

10. Шээс ялгах ба бэлгийн эрхтний өвчнүүд Үунээс: а) нефрит ба нефроз

11. Жирэмсэлт ба төрөхтэй холбогдсон ввч-

нүүд

Үүнээс: а) үр зулбалт

12. Арьс ба халимны өвчнуүд Үүнээс: ЭКЗЕМ ба дерматит

13. Булчин ясны системийн өвчнүүд

14. Осол гэмтлүүд Үүнээс: а) үйлдвэрийн осол

б) ахуйн осол

15. Өвчний 14 ангиар нэгтгэсэн дүн

65,54 12,21 14,30 2,05 2,05 30,72

2,05

18,42 1'86,42 73,77 79,91 20,40 139,34 20,40 63,52 16,39 6,14 366,80

235,32 55,32 38,93 30,73 145,49 100,60 49,18 8,19

204,91 12,29 51,22

155,73 92,21 63,52 1385,10

100,24

17,11 34,22

14,66 31,78

7,33

4,88 4,88 39,11 168,70 56,23 95,35 7,33 244,49 29,55 112,46 26,89 22,22 501,22

308,06 102,68 64,45 22,00 254,27 161,36 127,13 /14,66

149,14 73,34 124,69

17,11 34,22 88,01 46,45 46,45 1848,31

эр, эм бүгд

81,38 14,49 23,41

1,11 7,80 31,21 3,34

3_§34

2,22 27,87 178,37 65,77 86,95 14,49 287,29 20,06 95,84 21,18 8,91 428,09

268,67 76,92 52,39 26,75 195,09 132,66 84,72 11,14,

168,33 14,49 43,47

124,86

71,34 53,51 1596,37

1-р хүснэгтээс үзэхэд ширний үйлдвэрийн ажил^дын ерөня өвчлөлтийн дотор өвчлөлтийн тоогоор амьсгалын эрхтний өвчтн^ тэргүүн байрыг эзэлж байгаагаас томуу, амьсгалын замын ула] үрэвсэл зохилох суурийг эзэлж байна. 1000 ажилчин тутамд энэгид багтаж байгаа өвчнүүдээр 428,09 үзүүлсний дотор томуу амьс-галын замын улайх үрэвслээр 268,67 үзүүлсэн байна.

Дараах байруудыг хоол боловсруулах эрхтний өвчнүүд, зүрх су-дасны өвчнүүд мэдрэлийн системийн өвчнүүд (зонхилон захын мэд-рэлийн) түүнчлэн арьс халимны өвчнүүд ба осол гэмтэл (үүний ихэн-хийг үйлдвэрийн осол) эзэлж байна.

Мөн үйлдвэрийн ажилчдын ерөнхий өвчлөлтийг цехээр анги-лан 2-р хүснэг^тэд үзүүлэв.

2-р х у с н э г т

Ерө» хий өвчлөлтийг цехээр 1000 ажилчин тутамд гаргасан үзүүлэлт

		Цехийн нэр				Бүх үйлд- вэрээр
Өвчний нэрс	шохой	идээлэх	гүйцэт-гэх	ноос түүхий эд	инже-нер тех-никчид

1. Халдварт  паразитьн өвчнүүд

2. Хавдрууд бүх төрлийн

3. Дотоод шүүрэл боди-сын солилцлын өвчин

4. Цус, цус  телжүүлэх эрхтний өвчнүүд

5. Сэтгэхүйн өвчнүүд

6. Мэдрэл, мэдрэх эрхт-ний өвчнүүд

7. Цусны эргэлтийн сис-гемийн өвчнүуд

8. Ам1сгалын эрхтний өвчнүүд

[ 9. Хоол боловсруулах эрхтний өвчнүүд

10. Шээс ялгах ба бэлгийн эрхтний өвчнүуд

11. Жирэмсэн ба төрхийн хүндрэлүүд

12. Арьс, халимны өвчнүүд

13. Яс булчингийн сксте-мийн өвчнүүд

14. Осол гэмтлүүд

15. Өвчний 14 ангиар нэгт-гэсэн дун

108,91

9,90 287,12 207,12 574,25 267,32 99,00

425,74

89,10 356,43

2455,39

87,37

19,41 67,96

191,26

135,92

543,68

388,34

165,04

106,79 203,88

77,66 245,63

2232,94

94,81 10,94

7,29

29,19

248,21

218,97

467,15

248,21

120,43

109,48 145,98

43,79 94,89

1766,34

59,88

35,92 143,71 233,53 389,22 155,68

35,92

35,92 113,77

35,77 113,77

1553,24

67,46

3,96

11,90

75,39

134,92

305,55

95,23

39,68

43,65 111,11

15,87 63,49

968,21

81,38 3,34

3,34

2,22 27,87

178,37

187,99

428,09

195,09

84,72

68,00 168,33

43,47 124,86

1596,37

2-р хүснэгтээс үзэхэд ажилчны ерөнхий өвчлөлтийн хэмжээ 1000 ажилчин тутамд шохой, идээлэх, гүйцэтгэх цехүүдэд нийт үйлдвэ-рийн дундаж хэмжээнээс илүүтэй байгаагийн дотор .ялангуяа осол, гэмтэл, мэдрэл ба мэдрэх эрхтний өвчнүүд бусад цехээс илүүтэй байна. Энэ нь уу.д цехүүдэд химийн хорт бодисууд их хэрэглэдэг ба би-чил цаг уурын тохиромжгүй нөхцөлүүд байдагтай холбогдолтой байна. Арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдын өвчлөлтийг насны бүлэг, хүй-сээр гаргаж 3-р хүснэгтэд үзүүлэв.

3-р хүснэгтээс үзэхэд 19 нас хүртэлх насны бүлэгт өвчлөлтийн хэмжээ хамгийн бага байгаа ба цаашид 30—39 насны бүлгээс бусад насны бүлгүүдэд нэмэгдэх тутамд өвчлөлтийн хэмжээ ихсэж, 50—59 насны бүлэгт хамгийн дээд хэмжээнд хүрч байна.

Ерөнхий өвчлөлтийг ажилчдын а>:илласан жилээр гаргаж 4-р хүснэгтэд үзүүлэв.

Арьс ширний үйлдвэри&н ажилчдын ерөнхий өвчлөлтиИг нас хүйсээр 1000 ажилчин тутамд гаргасан үзүүлэлт

Насны бүлэг	Хүйс	Эрэгтэй	1 Эмэгтэй	Эр, эм-бугд
19 нас хүртэл		1515,89	1000,0	1253,91
20—29 нас		1354,39	1743,74	1523,%
30—39 нас		1147,17	1628,11	1339,63
40—49 нас		1349,36	2559,77	1923,99
50—59 нас		2439,00	2256,37	2350,00
60 наснаас дээш		1333,32	1800,00	1545,41
Бүх насны бүлгээр нэгтгэ-
сэн дүн		13856,10	1848,43	1596,43

Арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдын ерөнхий өвчлөлтийг 1000 ажилчин тутамд ажилласан жилээр гаргасан үзүүлэлт

Хүйс ажилласан жил	эрэгтэй	эмэгтэй	эр, эм бүгд
2 жил хүртэл Щ	1347,82	1289,47	1321,42.
3—5 жил	1339,28	1992,18	1621,62
6—10 жил	1539,21	1772,22	1761,90
11—15 жил	1315,06	2555,55	1842,51
15 жил ба дээш	1373,72	• 1246,94	1316,65
Дүн	1385,10 .	1848,91	1596,37

4-р хүснэгтээс үзэхэд 2 хүртэлх жил ажилласан ажилчдын өвч-лөлт хамгийн бага байгаа ба цаашид ажилчдын ажилласан жил нэ^: мэгдэхэд өвчлөлтийн хэмжээ ихсэж 11—15 хүртэлг насны  булэгт хамгийн дээд хэмжээндээ хүрч байна.

Үйугдвэрийн ажилчдын ерөнхий өвчлөлт ба хө^өл_;мөрийн чадва-рыг түр алдуулах өвчлөлтийг харьцуулан судлах нь сонирхолтой бө-гөөд чухал асуудлын нэг мөн. Арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдын ерөнхий өвчлөлтийг хөдөлмөрийн чадварыг түр алдуулах өвчлөлттэй нь харьцуулан нийт үйлдвэр насны бүлгүүдээр дорхи хүснэгтэд гар-гаж үзүүлэв.

Арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдып 1968 олы ерөнхий өвчлөлт ба хөдөлмөрийн чадварыг түр алдуулах өвчлөлтийн

хоорондын харьцаа

Насны бүлгүүд

Ерөнхий өвчлөлт (үзүүлэлтээр) 1000 ажилчин тутамд

Хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөл-тийн тохиолдлын тоо 1000 ажилган тутамд

Хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөл-тийн дотор эзяэх хузь

19 нас хүртэл 20—20 нас 30—39 нас 40—49 нас 50—59 нас 60 наснаас дээш Бух заводоор

1253,9 1523,2 1362,6 1923,9 2350,0 1545,4 1595,4

349,2 802,8 833,8 1474,6 1700,0 1272,7 991,0

27,8 52,7 61,1 76,6 72,3 82,3 62,20

5-р дугаар хүснэгтээс үзэхэд 1968 онд арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдын хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөлтийн тохиолдол ерөнхий өвчлөлтийнхөө 62 хувийг эзэлж байсан ба хөдөлмөрийн чад-вар түр алдуулах өвчлөлтийн ерөнхий өвчлөлтийн дотор эзлэх хувь насны бүлэг ахих тутам нэмэгдэх хандлагатай нь харагдаж байна. Сүү-лийн жилүүдэд янз бүрийн үйлдвэрийн салбарын ажилчды-н хөдөлмө-рийн чадвар түр алдуулах өвчлөлтийг ерөнхий өзчлөлттэй нь харьцуу-лан судлах ажлыг М. С. Бриллиантова, Б. Я. Тепляков, М. Б. Алек-сандрова, И. А. Афанасьев нар хийсэн байна. Тэдгээрийн зарим судал-гааны дүнтэй бидний хийсэн судалгаа ойролцоо дүнтэй байв. М. С. Брил-лянтовагийн (1957) судалгаагаар Ликино-Дулевский нэрэмжит нэхмэ-лийн фабрикт хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөлтийн тохиол-дол ерөнхий өвчлөлтийн дотор 64,8%-ийг Б. Я. Тепляковын 1958 су-далгаагаар „Красный богатырь" заводад 60%-ийг М. Б. Александрова-гийн (1950) судлагаагаар Москвагийн ойролцоо орших цэмбэний ком-бинатад 81,1%-ийг И. А. Афанасьвын, 1960 судалгаагаар Челябинскийн машины үйлдвэрт 56,1%-ийг тус тус эзэлж байсан байна. Ерөнхий өвчлөлт ба хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөл-тийн харьцааг ажилчдын хүйсээр ангилан гаргаж үзэх нь сонирхол-той асуудльгн нэг юм. Бидний судалгаагаар 1968 онд арьс шириий үйлдвэрт эрэгтэй, эмэгтэй 1000 ажилчин тутамд ерөнхий өвчлө-лт (эмнэлэгт үзүүлэлтээр) 1385,1 хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвч-лөлтийн тохиолдолд 790,2 байв. Өөрөөр хэлбэл, эрэгтэй ажилчдын өвчлөлтийн 57%-ийг эзэлж байна. Гэтэл эмэгтэй ажилчдын ерөихий өвчлөлт 1000 ажилчин тутамд 1848,3 хөдөлмөрийн чадвар түр аядуул-сан тохиолдлын тоо 1232,2 байсныг үзэхэд хөдөлмөрийн чадварыг түр алдуулсан өвчлөлтийн ерөнхий өвчлөлтийн дотор 66,6%-ийг эзэглж байлаа. Үүнээс үзэхэд эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөрийн чадвар түр алдуу-лах өвчлөлтийн тохиолдлын ерөнхий өвчлөлтөд эзлэх хувь эрэгтэй-чүүдийнхээс 9,6%-иар их байсан байна.

Хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөлтийн тохиолдол ба ерөнхий өвчлөлтийн харьцааг арьс ширний үйлдвэрт нилээд дэлгэрмэл зарим өвчнүүдээр ангклан дорхи хүснэгтэд гаргаж үзүүлэв.

Хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах өвчлөлтийн тохиолдол ба ерөнхий өвчлөлтийн харьцааг арьс ширний үйлдвэрт зарим нэгэн өвчнөөр ялгаварлан гаргасан үзүүлэлт

Өвчнүүдикн нэрс

Өвчний тоо (үзүүлэлтээр) 1000 ажилчин тутамд

Хөдөлмөрййн чад-вар түр алдуулах

өвчлөлтийн то-хиолдол 1000

ажллчин тутамд

Ерөнхий өвчлөл-тийн дотор хөдөлмөрийн

чадвар түр алдуу-лах өвчлөлтийн

1. Амьсгалкн замын улайх үрэвсэл ба томуу

2. Ангина

3. Цусны даралт ихдэх өвчин

4. Невралгии, неврит, радику-лиг

5. Ходоодны үрэвсэл

6. Ар1С ба  халимны  өвчнүүд

7. Шээс   ялгаруулах ба бэлэг эрхтний өвчин

8. ҮЙЛДЕЭрЛЭЛИЙН осол

268,67 76,92 95,84	160,53 34,55 78,03	59,7 46,2 81,2
65,77 132,66 168,33	44,59 42,35 117,05	67,2 31,2 69,5
84,72 71,34	41,24 51,28	48,6 71,8

6-р хүснэгтээс үзэхэд цусны даралт ихдэх өвчний 81,2%, үйлд-вэрлэлийн ослын 71,8%, арьс ба халимны өвчний 69,5%, захцн мэдрэ­лийн өвчний 67,2%, томуу ба амьсгалын замын улайх үрэвслийн 59,7% тус тус хөдөлмөрийн чадвар түр алдуулах тохиолдол байсан байна.

Дээрх өвчнүүд арьс ширний үйлдвэрийн ажилчдын дотор нилээд дэлгэрмэл байгаа нь олон нөхцөл шалтгаантай холбогдолтойн дотор уул үйлдвэрт хөдөлмөрийн зарим тохиромжгүй нөхцөлүүд их чийглэг температурын эрс хувиралт, химийн бодисууд (их хэрэглэдэг, үйлд-вэрийн зарим ажиллагаа механикчлагдаагүй зэрэг) ба ажилчдын эм-нэлэг үйлчилгээ дутагдалтай байсан явдал нөлөөлсөн нь тодорхой байна.

 

Танилцаж нийтлэх санал өгсөн : Д. Цагаанхүү

Нийтлэлийн нээгдсэн тоо: 522