Өгүүллийн PDF-ийг татах
Азийн төлөгч өвсний газрын дээд хэсгийн химийн судалгааг үргэлжлүүлэн /1/ түүний хлорформын фракцийг баганат хроматографын аргаар цэвэрлэн гексам -хлороформ /1:1/ уусгагчийн системээр угаах үед С15 Н12 О6, найрлагатай, 258оС-т хайлдаг шар өнгийн флавоноидын төрлийн бодис ялгав. Түүнийг бид А-3 гэж нэрлэв.
А-3 бодис ПСХ-ийн спекрт 6,15/ТН, д., j =2,5 гц Н-3/ ба 6:51 /1Н, д., j=2,5 Н-6/ саяны хэсэгт 2,5 гц-ийн харилцан үйлчлэлийн тогтмолтой тус бүр нэг протоны идэвх бүхий дублетууд гарсан нь А цагирагийн 5,7-р байрлал халагдсан болохыг үзүүлж байна. Харин 12,5 с.х-т нэг протоны синглет илэрсэнийг 5-р байрлалд орших гидроксилын бүлэг хамааруулав. Энэ нь тухайн гидроксилын бүлэг 4-р байрлалын карбонилын хүчилтөрөгчтэй молекулын доторх устөрөгчийн холбоо үүсгэснээр түүний сигнал харьцангуй сул талбайд илэрч байна. 6,30 с.х-т гарсан нэг протоны сигналыг Н-З-т хамааруулсан нь А-3 бодисыг флавон гзж таних боломж олгов. Цаашид 6,8-7,3 с.х-ийн интервалд гурван протоны мультиплет ажиглагдсан нь А-3 флавоноидын В-цагирагийн 3 протонтой холбоотой юм. Эндээс В-цагирагийн 2 протон ямар нэг бүлгээр халагдсан ба нарийвчлавал 3,4 байрлал халагдсаныг ПСХ-ийн үзүүлэлтүүд харуулж байна.
Түүнчлэн А-3 флавоноид өөртөө нэг метокси бүлэг /3,8 с.х ЗН, с. -ОСНЗ/ агуулсан, өөр ямар нэг протоны сигнал гарсангүй. Энэ нь А-3 бодис гурван гидроксилын бүлэгтэй болохыг үзүүлж байна.
A-3 бодисын хэт ягаан туяаны спектрт 253,270,341 нм долгионы урт бүхий гурван максимум гарсан нь диосметины мөнхүү спектрийг санагдуулж байна. /2/. Ион болон комплекс нэгдэл үүсгэдэг урвалжуудыг ашиглахад гидроксилын бүлэг A цагирагийн 5.7 С цагирагийн 3-р байрлалд буй нь тогтоогдсон юм. Үүнд
СН3ОNа 273,386 нм
CH3COONa 275,367 нм
CH3COONa/H3B04 нм 270,348нм
AICI3 273,390 нм
Эндээс метоки бүлэг 4 байрлалд байгаа нь ажиглагдлаа.
Протоны соронзон хэлбэлзэл ба хэт ягаан түяаны спектрээс гарсан дүгнэлтүүд нь түүний масс-спектрийн судалгааны үр дүнгээр батлагдсан билээ. А-3 бодисын масс-спектрт түүний молекулын ионы пикнээс гадна m/z 153, 152, 148 гэсэн харьцангуй их эрчимтэй ионы пик гарсан нь А-3 флавоноидын молекулын массын задрал 1-р замаар /3/ явагдсанаар тайлбарлагдахаас гадна А ба В цагирагийн халагч бүлгүүдийн тоо хэмжээ, чанарыг харуулж байна.
Гэрчлэгч бодистой явуулсан хроматографын үзүүлэлтүүд, хольцын хайлах төмпературыг тодорхойлоход температурын бууралт өгөөгүй зэргийг үндэслэн А-3 бодисыг 5,7,3'-гуравгидрокси-4'- метокси - флавон буюу диосметин /1/ гэж таньж тодорхойлов.
Колонкон хроматографын арга хэрэглэн Азийн төлөгч өвсний хлороформын фракцаас A-4 бодисыг /II/ ялгаж, метанолоос дахин талстжуулан цэвэрлэсэн болно.
С15 Н12 О6 найрлагатай, 195 -т хайлдаг А-4 бодисын УФ-спектрт Д - 2з- 260, 347 гэсэн хоёр максимум гарсан нь центауредины /2/ мөнхүү спектртэй ойролцоо байна.
Дейтеродиметил сульфоксидод уусгаж бичүүлсэн А-4 бодисын ПСХ-ийн спектрт ароматик протоны дөрвөн сигнап 6,52 /IН, с, Н-8/, 7,065 /IH, д- =9 гц, Н-5/, 7,54 с.х-ийн мужид / 2Н, м., Н-2, 6/ тус тус илэрсэн нь А-4 бодисыг олон халагдсан флавоны төрөлд хамааруулах бололцоо олгов. Харин түүний ПСХ-спектрт нэг протоны сигнал 12,68 с.х-т илэрсэн нь флавоноидын системийн А цагиparийн 5-р байрлалд орших устөрөгчийн холбоо үүсгэсэн гидроксилын бүлгийн протон болох нь ойлгомжтой. /1-р зураг/
Комплекс нэгдэл болон ион үүсгэдэг реагентууд нэмж, A-4 бодисын хэт ягаан туяаны спектрийг судлахад гидроксилийн бүлгүүд 5,7.3'-р байрлалд байх боломжтой нь харагдав.
А-4 бодисын масс-спектрт молекулын ион хамгийн их эрчимтэй гарснаас гадна rn/z 345 ионы пик /2 -р зураг/ тэмдэглэгдсэн нь түүнийг флавоноид болохыг юуны өмнө 6 ба 8 байрлалын аль нэгэндээ метокси бүлэг агуулсан флавоноидын төрлийн нэгдэл болохыг үзүүлж байна.
Харин А1 ба В1 задаргааны оронд өөр ионуудын дик гарч буй нь С-3 нүүрстөрөгчтэй холбогдсон устөрөгчийн атом ямар нэг бүлгээр халагдсан байж болох юм. Түүнчлэн А-4 бодисын масс-спектрын В цагирагийн В2 задаргаа ажиглагдсан болно.
А-4 бодисын масс спектр нь яцендины /3/ масс-задралтай /1-р бүдүүвч/ ойролцоо байна.
Масс-спектрийн бүдүүвчээс үзэхэд энэ флавоноидын масс-задрал диосметины адил 1-р замаар явагдсангүй. Харин хоёрдугаар хувилбараар түүний молекулын масс задарсан нь m/z 151 гэсэн ионы пик гарснаар тайлбарлагдана.
Гэрчлэгч бодис байхгүйн улмаас а-4 бодисын бүтцийг таньж тодорхойлохдоо спектрийн шинжилгээний орчин үеийн арга болох ЦСХ 13 С спектрийг ашиглав. Үүний тулд А-4 бодисыг дейтеродиметил сульфоксидод уусгаж 30 Мгц-ийн ЦСх-ийн спектрометрт нүүрстөрөгчийн атомын 13 С изотопыг J -модуляцийн техникийг хэрэглэн бүртгэсэн болно.
А-4 бодисын нүүрстөрөгчийн атомны химийн шилжилтийг 5,7,4' гурав гидрокси 3,6,3 гуравметокси флавоны А ба С цагирагийг холбогдох утгатай, харин В цагирагийн нүүрстөрөгчийн атомыг 3,3 - гидрокси, 4' метокси бүлэг агуулсан флавоноидтой /4/ харьцуулах замаар тэдгээрийн 13 С-спектрийн химийн шилжилтийн утгыг гаргалаа.
1-р хүснэгтээс үзэхэд А-4 бодисын нүүрстөрөгчийн атомын химийн шилжилтийн утга жишсэн нэгдлүүдийн зохих утгуудтай ойролцоо байгаа нь түүнийг 5,7,3-гуравгидрокси, 3,6,3-гурав-метокси-флавон /5,6/ буюу центауредин /Н/ болохыг таньж тодорхойлов.
2. T.Mabry, K.R.Markhan and M.B.Thomas, The sistematic identification of flavonoids, Berlin Heidelberg-N-Y, 1970, p.42,89
3. The flavonoids, Part 1, N-Y-San-Francisco, 1975, p.93
4. 13 C NMR spestroscopy of flavonoids., Heterocycles, v. 16, N 12, 1981, p.2206
5. Handbook of narutally occur¬ring compounds, v.1, N-Y, San-Francisco, London, 1975, p. 136, 147
6. Eckhard VVollenweber and Volker H.Dietz, Occurrence and distribution of free aglycones in plants, Phytochemistry, v.20, N5, p.878,899
