Анагаах ухааны хүрээлэн
Билирубин бол цөсний нөсөөíий нэг бөгөөд цусанд орших тү¿íèé хэмжээний өөрчлөлт нөсөºний солилцооны гол үзүүлэлт болдог íºñººний ялангуяа билирубèíий солилцоонд элэг чухал үүрэг гүйцэтгýдэг учраас цусанд байх бèлирубиíий хэмжээг тодорхойлох æóðìààð элэгíèé үйл ажиллагааг шалгаж болно. Зүрх судасны болоí цусны эргэлтийн дутагдалтàé өвчтөí шарлах явдал цөөíã¿é òîõèîëääîã. Ямар ч шарлàëòûí үед цусанд байх бèëèðóáèíèé хэмжээ өөрчлөгдөнө. Эíý íü биëирубин үүсгэх элэгнèé ¿éë ажиллагаа дутагдах, цөсниé замд механик саатал учрах, эðèòðîöèò гемолèç болох зэрэг тохиолдолтой нягт холбоотой. Зүрхний гажиг áîëîí зүрх судасны бусад эмгэг, цусны эргэлтийн дутагдлын ¿ед ºâ÷òºíèé àðüñ, салст бүрхүүл шарладаг тухай дээр дурдсан. Харин шарлàлт юунаас болж үүсдэгийг хэд хэдэн янзааð тайлбарладаг байна. Зарим судлагч шарлалтыг элэгíèé судас цусààð õýò ä¿¿ðýõ цөñний урсгал саатахтай холбож (Н.А.Куршаков 1947) байхад нөгөө хэсэг нь зүрхниé декомпенсаци, цусны их эргэлтийí зогсонгè байдàлтай холбодог (A.M.Германов, Т.И.Коылова 1939). Цусны билирубин ихэссэнээр цусны эргэлтийн зогсоíги байдлыг тодорхойлж чадахгүй нь мэдээж юм. Гэвч зүрхний гажгийн үед билирубиний хэмжээ хэрхэн өөрчлөгдсөнөөр элэгний үйл ажиллагааг тодорхойлж болно.
Шинжилгээний материал, арга зүй: Зүрхний хоёр хаâтаст хавхлагын олдмол гажигтай 375, төрөлхийн гажгаас ховдол хоорондын цоорхойтой 30, тосгуур хоорондыí цоорхойтой 52, артерийн битүүрээгүй цорготой 159, Фаллогийн гуðавласан гажигтай 20, гол судасны нарийсалттай 8 өвчтөний цусаíд билèрубинийг Иеíдращик-Клеггорн-Гроф нарын аргаар тодîрхойлов. Шинжилгээнд хамрагдагсàд 5-41 насны хүмүүс байв.
Шинжилгээний дүн: Зүрхний дээр дурдсан гàжигтай өвчтөний цусан дахь билирубиний хэмжээг оношоор ялган үзэхэд хоёр хавтаст хаâхлагын гажгийн үед дунджаар 0,55±0,02 мг%, хоâдол хоорондын цоорхîйн үед 0,39±0,02 мг%, тосгуур хоорондын цоорхойтойд бол 0,33±0,03 мг%, артерийн битүүрээгүй цорготойд 0,48±0,08 ìã%, Фаллогийн гуравласан гажигтайд 0,45±0,04 мг% тус тус байлаа. Эрүүл хүний цусанд билèрубин 1 мг% хүртэл байíа. Зүрхний ямар ч гажãийн үед цусан дахь билирубиний дундаж хэмжээ эрүүл хүний хэмжээний хэлбэлзэл дотор багтаж байв. Зүрхний хоёр хавтаст хавхлагын гажиг бүхий 375 өвчтөний зөвхөн 23-т цусны билирубин 1 мг%-аас их байсны 10-т 1,5 мг%, 5-д 1,5-2мг%, 7 хүнд 2-3 ìã%, зөвхөн нэг тохиолдолд 3,3 ìã% байсан юм. Эíэ байäлаас үзэхэд хоёð хавтаст хавхлагын гажгийн үед билирубиний хэмжээ зөвхөн öусны эргэлтийн дутагдлаас болдог биш мөн зүрх судасны эмгэгийí явцаас нэгэн адил хамаардаг байíа. Бидний ажиглалтанд байсан, хоёр хàвтаст хавхлагын нарèйсалт гàжгийг мэс заслаар эмчлүүлээд дахин нарийссан 3 өвчтөíий цусанд билирубиний хэмжээ бусад өвчтөнийхººс их байсан.
Зүрхний ховдол хооðондын цоорхойтой 30 өâ÷òºíèéã шинжлэхэд билирубин 0,14-0,91 мг%-ын хооронд хэлбэлзэж байсан íь эрүүл хүниé цусанд байх хэвийí хэмжээтэй тохирч байв. Зүрхний тосгуур хоорондыí цоорхойн үед 0,14-0,86 ìã%, мºн л õýâèéí õýìæýýíä áàéëàà. Õàðèí àðòåðèéí áèò¿¿ðýýã¿é öîðãî ãàæèãòàé ºâ÷òºíèé áèëèðóáèí 13.14-1.7 ìã% байлаа. Гол судасны нарийсалтай өвчтөíий öусанд билирубин 0,14-0,91 мг%, Ôàëëîãèéí ãóðâàëñàí гажигòайд 0,20-0,91 ìã% хоороíд хэлáýëçýæ áàéâ. Эдгээр хоёр гажигтай өвчтөí бидний ажиглалтанä цөөí тоотоé байсан. Зүрхний хоёр хавтаст хавхлагыí олдмол гажигтай 375 хүний 23-т, артерийн битүүрээгүй öîðãîòîé 159-ийí 10-т цусíы билирубиний хэмжээ 1 мг%-иас их бусад гажгийí үед эрүүл хүíий хэвийн хэмжээнд буюу 1 мг%-аас бага байв.
Шүүн дүгнэх:Зүрхíий гажèгтай өвчтөний цусан дахь билирубиíий хэмжээг тодорхойлсон биäний ажиглалтын дүн хэвлэлийн материалтай ерөíхийдөө дүйж байна. Е.П.Степанян, Е.Л.Геселевич, Е.П.Поспелова нар зүрхний хоёр хавтаст хавхлагын íарийсалт гажгийн 1,2-р үед өâчтөний цусаí дахь билирубин, хэвийí хэмжээнээс хэтрэхгүй, хариí 3,4-р үед мэдэгдэхүйц ихэсдэг гэсэí нь бидíий ажиглалттай тохирч áайна. Маlaspina, Nisola Actis Dato (1954) нарыí үзэж байгаагаар зүрхний төрөлхийн ялангуяа хөх гажгийн үед билирубин ихсэх ажээ. Эíэ байдал бидэíд ажиглагдаагүй нь тохèолдол цөөн, өвчтөн залуу байсантай холбоотой байж болох юм. Зүрхний хоёр хавтаст хавхлагыí нарийсалт гажигтай, мөн декомпенсацтай өвчтөнпй цусан дахь билирубиний хэмжээ ихэсдэг гэсэí Е.П.Степанян нарын дүгнэлт бидний ажиглалттай тохирч байна. Эдгээр байдлаас үзэхэд өвчтөний иусан дахь билèрубиний хэмжээ зүрхíий гажгийн хүнд хөнгөн, элэгний үйл ажиллагаанаас шалтгаалан ихсэж болох ажээ.
ДҮГНЭЛТ
- Зүрхíий хоёр хавтаст хавхлагын олдмол гажиг, ялангуяа нарийсалтын ýõíèé үед цусан дахь бмлирубиний хэмжээ ихсэхгүй байна.
- Зүрхний гажгийн үед цусап дахь билирубиний хэмжээг тодорхойлох нь оноøèйн ач холбогдлоор бага боловч мэс засал эмчилгээ хийх, өвчтөнèй арьс, салст бүрхүүл шарлах шинж тэмдэг илрэхэд түүíий нийт хэмжээ болон бүлгийг тодорхойлох нь зүйтэй юм.
2.Самарин Г.А., Мясников А.Л. Клèн. мед. 1931. 9.7, 746
3.Malaspina М., Nicola P., Actis Dato A. Minerva pediat., 1954, 6, 6 180.
4.Сòепанян Е.П., Геселевич Е.Л., Е.П.Поспелова Изменение метаболизма при сердечно-сосудистой патологии. Москва 1958.