Монголын Анагаахын Сэтгүүлүүдийн Холбоо (МАСХ)
Монголын анагаах ухаан, 1979, 1(31)
Стафилококк үүсэлтэй өвчний серологийн оношлолт
( Судалгааны өгүүлэл )

Æ.Алтанцэцэг

 

Стафèлококк зөвхөн байгаль орчинд төдийгүй хүний арьс, салст бүрхэвчинд өргөн тархаж байдгийг нян судлалûí түүхийн бүх эхэн үеэс эхлэн нийтээр мэдэж байлаа. Сүүлийн жилд нялх хүүхдийн халдварт өвчний шалтгаан судлалд стафилококкийн эзлэх хувийн жин ихсэж байна. Мөн уушгины хатгалгаа, цусан үжил зэрэг нилээд өв÷ний үүсгэгчид өөрчлөгдөх хандлагатай боллоо. Үүнд стафилококк голлох холбогдолтой болж улмаар клебзиели, пневмококк, идээ үүсгэлт нян хуучин байрнаас нь шахàн зайлуулж байгаа юм. Стафилококкийн   халдвар   өргөн   тархаж буй   нь антибиотикийг хэрэглýснээс   дээрх    нянгууд    антибиотикт   дасалтай   болж  байгаатай    холбоотой    байíа. Стафилококкèйн халдвар нь зарим талаар, ялангуяа нялх хүүхдийí хувьд кандидомикозын нэгэн адил эмèйн өвчлөлтийн хэлбэртэй төсөөтэй юм. Стафилококкийн үүсэлтэй уушгиíы хатгалгаа, энтероколит, үжил зэрэгт яг тогтоогдсон өвөрмөц шинж тэмдэг одоîгоор гараагүй байгаа учраас стафилококк өâчлөлтийн клиникийн шинж тэмдгийг ярихад бэрхшээлтэй байгаа билээ. Тэдгээрийн клиник илрэл олон янз, өвчний явц яíз бүр байгаа нь оношлолтыг хүндрүүлдэг. Иймд стафилококкооð үүсгэгдсэн өвчлөлтийг тогтооход няí судлалын болîí серолог оношлолт маш чухал ач холбогдолтой юм. Нэн ялангуяà серологиéн оношлолт нь стафèлококкèйн антитоксин эсрэг биеиéг тодорхойлоод зогсохгүй өвчнèй явцад тэдгээрèйн íэмэгдэх баéдлыг илрүүлэх нь стафилококк гарлыг найдвартай баталж, дàрхлааг зохих хэмжээгээр тодорхойлоход тусална. Өвчтэй хүүхдийн иéлдэс дэх стафилококкèйн антитоксины хэмжээг шинэ улаан бөөм ба токсины туслàмжтайгаар тодорхойлох нь хялбар, цàг хугàцаа шаарддаггүй арга юм. Нэг мл цусны иéлдэст агуулагдах антитоксиíы хэмжээ 1 АЕ доош баéвал стафилококкийн цус çàäëàõ чанарыг Выгодчиковыíхаар сààðìàãæóóëàõ àðãûã õýðýãëýíý. Öóñ çàäëàõ èäýâõæèëèéí õÿçãààð íü ÿã òîãòîîãäñîí áàéíà. Àðãûí òîäîðõîéëîëò: Àñептèк нөхцөлд авсаí өвчтөíий цусыг 5-10 минут төв тоéрогчид эргүүлэх буюу тунгааж болно. Ийлдэс дэх чөлөөт комплементийг идэвхгүй болгохын тулд 56 градусын баíьд буюу термостатад 20-30 минут тàвьж идэхжиëтгүй болгоод äàðàà нь (1 мл туршèж буй ийлдэст 4 мл физиологийн уусмал нэмнэ) 5 дахин шиíгэрүүлíý. Үүíтэй хамт стафилококкийн токсиíыг 4 дàрàалсан шингэрүүлэлт áэлтгэí (1:5,1:10,1:20,1:40) дахин шèнгэлнэ. Туршихаар найруулсан ийлдсийг 4 ширхэг õóðóóí øилэн тус бүр нэг мл-ээр юүлэх хэрэгтэé. Эíэ хуруун шèлэн дэх ийлдэстэй 1 мл-ээр дараалан шингэрүүлсэн токсиныг нэмж сайтар хольсны дараа, xypyó шил бүрд туулайн гурвантаа шèнгэрүүлсэí улаан бºөмөөс шил тус бүрд нэг дусал (0,05 мл) íэмнэ. Контролийн íэг хуруун шилэнд 1 мл физиологийн уусмалаас авч түүн дээрэý нэг дусàл улаан бөөм нэмнэ. Нөгºө шилд 5 даõèн найруулсан стафèëîêîêêèéí токсèнаас авсан 1 мл-д мөн нэг адил нэг дусал туулайн улаан бөөм хийнэ. Энэ холимлоо сайн сэгсрээд 37 градусын термостатад нэг цàг байлгаàд, дараа нь авч тасалгааны темïературт цаг байлгаж дүнг гàргаíа. Àíòèòîêñèíû ихэнх нü цус задлахгүй буюу сул задлах чанартай (++) токсиíы найруулсан хэмжээтэй урвал өгсөн бол ийлдсийн титр тооцогдоíî. Шèíгэрүүлэгдээгүй ийлдсийн тèтрийг тодорхойлохын тул шингэрүүлсэн токсèíыг шиíгэрүүлсэí зэргээр нь үржүүлнэ. Жишээ íь: Хэрэâ 5 дахин шèнгэрүүлэгдсэн 1 мл ийлдэс 1:40 дахин шèнгэрүүлэгдсэí токсèныг саармàгжуулсàн бàйвàл түүний титрын хэмжээ 0,125 ÀЕ-тэй тэнцэíэ. Бусад гарах ёстой титрийí хэмжээ нь 1-р хүснэгтэд байна. Хэрэв бүх хуруу шилэнд саармагжих урвàл явагдалгүй бол туршиж буй ийлдсэнд титрын хэмжээ 0,125 АЕ/мл-ээс бага бàйна. Эритроцитыí контрольд гемолизыг бүрэн саатуулан бàрих ёстой токсины контрольд улаан бөөмийг бүрэн задрах ёстой. 1 мл èйлдэст 1 АЕ/мл-ээс илүү аíтитоксинтой (голдуу өвчтэé хүүхдэд буюу шалгаруулсан хүүхдэд) ийлдсийг титрлэхдээ шингэлэлт хийдэг. Үүний дараахь шингэлэл бүрийн 1 мл-д 5 дахин шèíгэлсэн 1 мл стафилокîккийн токсин нэмíэ. (Урвалыí бүдүүвчийг 2-р хүñнэгтэд үз)

Сайтар хольсíы дараа буй болсоí холимог нэг дуслаар 1:6 харьöаатай найруулсан туулайн улаан бөөм нэмнэ. Энэ туршлага эхлээд улаан бөөмийн дараа нь токсины ãýæ 2 коíтрольтой байх ¸стоé. Хóðóó шилтэй зөºвч термостàтад цаг тàвьж дарàа нь тасàлгààны дулаанд цаг байлгаíа. 5 дàхин найруулсан токсинтай цус задлааг¿é ийлдсийн хамãèéí их шингэлэлт нь титр болно. Ийлдсийí шингэлэлтийг òîêñèíèé íàéðóóëãàíä хуваахад энэ òîî гарна. Жишээлбэл: 5 дахин нàéруулсан токсинтэй ийлдсийí  1:70 íь цус çàäëààã¿é áîë 14 ÀÊ/мл íýã ìë èéëäýñò áàéõ áîëíî. Стафилококкийн хэмжээ нь өвчний стафилококкоор ¿¿ñãýãäñýí ºâ÷íèé шинжийг тодорхойлох мөн áèåèéí иммунитетиéг судлахын òул агглютинацийн түгээмэл урвалыг ашиглаæ áîëíî. ªâ÷òºíèé ийлдсээс нь ялган авсан шинжилгээнд ашиглах нь сайн байдаг. Идэвхийг нь бууруулсан ийлдсийг 1:20, 1:50, 1:100-ийн õàðüöààòàé шингэлнэ. Үүнээс бага øèíãýëòýýñ эхлэх хэрэггүé. Оíошлох титр нь 1:100 ба түүíээс дээш áаиж болíо. Xypóó шèлнүүдэд 0,5 буюу 1 мл физиологиéн уусмал хийхдэý эхний хуруу шилэнд уул уусмалаас хийхгүй, харин 1 мл эхíий шингээлтийн ийлдэс хийнэ. 2-р хуруу шилэнд мөí хэмжээний ийлдсийí эхнèй шинãэлэлтийг хийж, пипеткээр сайтар хутгаж дараа нь гурав дахь шилэнд дамжуулж юүлнэ. Ийнхүү ийлдсийг дэс дарààлан хоёр дахин өсгөí шингэлэх хэрэгтэй (3-р хүснэгтийг хар).

Үүний дараа хуруу шил бүрт буюу хоёр милрд нянгийн бие бүхий өтгºнөөр эсрэгтөрөгчөөс 1-2 дуслыг хийнэ. Урвалын үед эсрýгтөрөгчийн (физиологийн уусмалтай шилэнд эсрэãтөрөгчийн 2 дусал) ба ийлдсийн (1 мл эхний найруулгын ийлдэс) коíтроль бàйх хэрэгтэй. Урвал тавьсны дараа хуруу шилтэй 纺â÷èéã 37 градусын термостатад 18-20 цаг тавина. Дүнг хуруу шилээ сэгсрэхийн өмнө харж гаргах бà дараа íь сэгсрээд зөºлөн хазайлгах аããлютиíоскопоор харна. Хэрэâ дүн нь зөв бол шилний ёроолд хөâсгºр зонт маягийн тунац сууна. Тувíацыí дээгүүрх шингэí нь ямар нэг хэмжээгээр тунгалаг байна. Сөрөг дүí өгч байгаа бол шилний ёроîлд лаãетгеí туíац үлдэж дээгүүрх шингэн íь булингартай бàйх  буюу туíдàс огт үүсэхгүй, эсрэгтөрөгчийг шалгах шилэндэх шингэн íь тунãалаг бөгөөд хөвсгөр зүйлгүй байдаг. Эсрэгтөрөгчийг ийлдсийн нэгýí адил хэмжээтэй нэмэх болно. Агглютинац дэлгэрэнгүй урвалыг дараахь аргаар тодорхойлж болíо. ++++-èõ тунацтай, тунацын дээгүүрх шиíгэн íь бүрэн тунãàëàг; +++тунац өмнөхтэй адèл øингэн íь тод тунгалаг бèш, ++сул агглютинàц, тунац бага, шèнгэн булèнгартай; +агглютинацийн мөр; маш бага тунац, булингартай шингэн; -тунацгүй, бүхэлдээ булиíгартай шингэн буюу сөрөг агглютинац гэж тус тус дүгнэнэ. Агглютинацийи урвал íь хамгийн хялбар, хийхэд хөнгөн серологийн урвалуудыí íэг юм. Харин судалгаандаа гàгцхүү хос ба тү¿нээс илүү ийлдэс авах шààрдлàгатай. 1:100 дээш тèтр íь оíîшлоход орно. Стафèлококкт өвчлөлтийн үед комплемеíтийг холбох урвалыг мөн тàвьж болíо. Энэ нь антèгеí эсрэгтөрөгчèйн зохèх онцлог эсрэг биетэй харилцан үйлчлэл нь гагцхүү комплементèйн оролцоотойгоор явагддагт ¿ндэслэгдэнэ. Энэ үйлчлэл нь 1) эсрэгтөрөгч+эсрэг бие+комплемеíт, 2) гаãöхүү урвалын 1-р үеэс чөлөөтэй үлдсэн комïлемеíò буй үед цус задрах системийн урвалын эдүүдийн хооронд 37 градуст индикатор үе явагдана. Харин чөлөөт комплемент үгүй бол өвөрмөц гемолизины үйлчлэлээс шалтгаалан улаан бөөмны цус задлах явдàл явàгдахгүй. Урвалд оруулахын өмнө ийлдсийí өөðийнх нь комплементèйг идэвхгүй болгохын тулд 20 минутын турш 56 градуст бүхий усан баньд халааж дараа нь 3-4 градуст 5-6 хоíог хадгалж боëдог. Òóðøèëò õèéõèéí ºìíº êîìïëåìåíòèéí òитрийг (бичгэн дээр тààрч байгаа ýñýõèéã) шалгах хэрэгтэй. 0,5 мл цусан залгиуртай хольсон хамгийн бага тоот комплемеíт нь 0,5 мл 3% улаан бөөмèйн хîëьцыг 30 минутàд цус задлан уðвуулах бөгөөд үүнийг комплементийн тèтр гэнэ. Комплемент нь 3-5 эрүүл усаí гахàйí ийлдсийн хольц ампулд буюу хуурай нунтаг хэлбэрээр бàйж болно. Хуурàé комплементèéг хэрэглэхийн өмнө физиоëогийн уусмалаàр 10 дахин шингэрүүлíэ. Титрлэхийн тул 0,5 мл бэлдсэн комплементэд 4,5 мл физèологийн уусмал íэмж түүнээсээ 0,05-аас 0,5 мл-ын хуруу шилэнд õóâààí хийнэ. Дàраа нь комплемеíт хийсэí õуруу шил дээрээ физиологийн уусмал нэмэí шингэíèй хэмжээг 1,5мл-д хүргэж, зөөвчтэй øилүүдээ термостатад буюу 37 гðадóñын
усан баньд 15 минутаар тавина. Öóñ задлах систем бэлтгэхдээ, 0,06 мл-ийн тусгай пипеткаар öус çалгиурт ба 9,94 мл фèзиологийн уусмалыг àâ÷ нэмээд ò¿¿í дээрэý ¿éëäâýðèéí íàéðóóëãûí титрээс 3 дахин èлүү шингэн бэлдэж хийнэ (1:800-1:600) Гурàâ дахин шингэлсэн 3% улаан бөөмийн уусмалын оронд 0,3 хонины цус авч 9,7 мл физиологийн уусмалын хамт авч болно. Дараа íь àдил хэмжээтэй цусан залгуóð ба улаан бөөмèéн уусмалыг хольж хэрэглэнэ. Хагасыг тасалгаíдаа хадгàëж, хагасыг íь термостатад тавина. Термостатаас шилтэй зөөвчийг гаргаж аваад шил бүрд хàлаасан цусан системээс нэг мл-ыг нэмнэ. Харин 11-р хуруу шилэнд фèзèологийн уусмал бà халаагаагүй гемосистем хийж зөөвчийг 45 минутаар термостàтàд тавина. Харин туршлага тавихдаа комплементийн àжлын хэмжээг тèтрээс 20-30%-иар илүү ашèглах хэрэгтэй. Туршлагаас үзэхэд энэ хэмжээ íь цус задаргатай эцсийн хуруу шилний комплемеíтийн тоотой тохирдог. Эсрэгтөрөгч нь комплемент эсрэг үйлчлэлтэй байж болох учир үүнийг мөн тèтрлэдэг юм. Эсрэгтөрөгчийн үндсэí шингэлэлтээс дараалсан шингэлэл бэлтгэнэ. Эсрэг төрөгчийí үндсэн шингэлэлт нь 1 мл физиологийн уусмалд 500 сàя буюу 1 мèлрд. нянгийн бие багтàасан нянгийн холимог болно. Хуруу шилнүүдэд эсрэгтөрөгчийн шингэлэлтèйг дараалан багасгах журмаар 0,5-ààс 0,05 ìë хүртэл хèйж дээрээс íь 1 мл хүртэл физиологийн уусмàл íэмж, 0,5 мл бүхий комплемеíтын ажлын хэмжээг áàñ íэмíэ. Дараа íь хуруу шилтэй зөөвчийг сайтар сэгсрээд термостатад нэг цаг тавина. Үүний дараа хуруу шил бүрд 1 мл цус задлах сèстем íэмж дахин термостатад нэг цаг тавина Цус задалдаг эсрэгтөрөгчийн хамгийн бàãà хэмжээ нь титр болно. Туршлагà тавихад комплемент эсрэг ¿йлчлэлээс сэргийлэх зорèлгоор эсрýгтөрөгчèйн ажлын хэмжээг титрийн 1/2-2/3-иар авäàг. Үндсэн туршлага хийх арга: Óрвалыí эдүүдийг ажлын хэмжээгээр 0,5 мл байхàар бодож физиологийн уусмалаар шиíгэлнэ. Харин ерөнхий хэмжээ 2,5 мл-эýс илүүгүй байх ёстой. Эхлээд шинжилж буй ийлдэс, эсрэгтөрөгч, комплементийг хуðуу шèлэнд хийж холино. Хольцыг 37 грàдуст нэг цагийн турш термостатàд тавьж эсвэл өрөөний äулааíд 18-20 цаг байлгана. Дараа нь термостатаä урьäчилаí бàйлгасан цус задлах системийг хуруу шилэндээ нэмнэ. Энэ бүх эдүүдийн хольцоог сайтар сэгсэрсний дараа 37 грàдуст термостатад нэг цагаар дахин тавина. (Урвалыí áүх явдëыг 5-р хүснэгтэд үзүүлнэ) Урвалын эхний үеийг хүргэгчийí 3-4 градуст 18-20 öàã áàéëãàâàë комплемент нь эсрэгтөрөгч эсðэг бèетэй улам сайн хоëбогдоíо. ¯¿íýýñ болж урвалыí өвөрмөц мэдрэг чадал сайжирна. Иäэвхтэй урвалын зэргийг доорхи дүнгээр үнэлнэ. Зэрэг ä¿í: цус задрах бүрэí саатсан, шингэн нь өнгөгүй тунгалаг, улаан бөөм ихээõýí тунасан, ++öóñíû задðаг бàгà зэрýг саàтсан, шингэлэг нь ихээõýí ягаан өнгөтэй, улаан бөөм нилээд нягт тунàсàн, сөрөг óðâàë:  öóñ íü бүрэí буюó бàãà зэðэг задарсан, гялтгар, тунац үүлэí хэлбэрèéн áóþó áàéõã¿é.

 

   

 

 


Нийтлэлийн нээгдсэн тоо: 750
Судлаачдын бусад өгүүлэл
Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага, ©  2012.
Вебийг бүтээсэн Слайд ХХК