Монголын Анагаахын Сэтгүүлүүдийн Холбоо (МАСХ)
Монголын анагаах ухаан, 1979, 1(31)
Хялар-мөхөс хараатай хүүхдийг диспансерийн хяналтанд авч эмчилсэн байдал ба цаашдын зорилт
( Судалгааны өгүүлэл )

С.Манлай-Хүүхдиéн поликлиникийн нүдний их эм÷

 

Хялар нь тохиолдлын тоо болон учруулах нөлөөнийхөө хувьд харах үйлдлийн б¿рэн бèш байдал, түүний сэрэл үйл хөдөлгөөний гүнзгий гажиг болоí илэрч хоёр нүдээр юмыг зэрэг харах хос харааг алдагдуулж улмааð харааг муутгаí мөхөс хараа (амблèîпèя) үүсгэхийн зэрэгцээгээр хүний гадаад өнгө үзэмжинд нөлөөлөхүйц гоо сайхны томоохоí согог юм. Хяëрын үүсэх олон шàлтгаан, таамаглал бàéдгийн дотроос нүдийг хөдөлгөгч булчингийн жигд ажиллагааны алдагдал, төв мэдрэлийí системèйн өвчин, алимын мэдрэл-булчингийí саа, гэмтэл, халдварт өвчний хор уршгаас бие махбод суларснаас, хамгийн гол нь нүдний гэрэл хугарлын янз бүрийн гажиг аккомодац-конвергенцын зохицоо алдагдах, мөхºс хараа зэргээс шалтгаалан биеийн эрүүл мэндийн байäал гадаад орчны нөлөөлөлтэй уялдаатай үүснэ гэж үздэг. Мөн удамшлын тухай асуудал сонирхогдоí судлагдсаар байна. Эрдэмтдийн олон жилийн судалгаагаар хялрын 3% нь хүүхдийн 3 насанд олонтаа тохиолдож хүүхдийн насанд хялар 1,5—2% эзэлнэ гэж тодорхойлогджээ. (Э.С.Аветисов 1964. Н.И.Пильман 1965) Хялар нүдний хараа ихэнхдээ муудаж 60-80% нь мөхºс ¿үсдэг гэж үздэг. (Л.И.Сергиевский 1951. A.В.Хватоâа 1954, В.П.Филатов 1965 Баíгеðтер 1962. Пильман 1965. Е.Т.Романова Э.С.Аветисов 1964. И.В.Клюк 1964). Киев хотын эмч íар 1947, 1961, 1966 онд сургуулийн өмнөх насны 75 мянган хүүхдийг үзэхэд хялар 2%, сургуулèйн дунд ангид 2.5-1%, 1-р ангид оðж байгаа 16400 хүүхдээс 1% нь хялар. Э.С.Аветисов 1962 онд 4537 хүүхдээс 1.6% хялар илрүүлсэн байна. Хоёр нүдний хос харааг алдагдуулах ялангуяа хялар үүсэхэä íүднèй гэрэл хугарлыí гажиг ойр ба хол хараат хугарал, зөрүү хугарал, 2 нүдний хугарал өөр байх шалтгаан зонхилох талаар олон судлаачид (Щелитцер 1923, Л.И.Сергиевский 1951, Э.С.Аветисов 1964, франсуа 1958, С.И.Вапнаков 1966) бичсэн байдаг бөгөөд зөрүү хугарал íь хялар х¿¿õдэд мөн насны хялар үүсээгүй нүдтэй хүүхдээс давамгаé тохиолдоно гэж В.Ф.Уткиíи 1966 онд бичсэн байна. Гадаад орчíы нөлөөлөх талаар франсуа (1958), Ваарденбург (1950-1954), Веекере (1958), Якур Андре(1956), нар мөн гэр бүл удамшлын нөлөөтэй гэж Франсуа  (1958) Ворт (1958) нар үзжээ. 1967 онд Резань хотын хараа хамгаалах кабинетэд 1 жилийн материалàа судалгаа хийхэд байнгын хяналтанд байсан 3-14 насны 310 хүүхдийн 68,7% нь дотогшоо, 35,9% нь гадагшаа хялар байсныг 61,9% хол хараат, 25,2% нь хол хараатын зөрүү хугарал, 5,8% нь ойр хараат 3,2% нь ойр хараат зөрүү хугарал, 3,9% нь хэвийí (Эмметропия) хугаралтай байсан ба дотогшоо хялрын 95,9% нь хол хараат хугарал, зөрүү хугарлын хамт байжээ. Э.С.Аветисов 1126 өвчтөний үзэхэд мөн хялрын 95,7% хол хараат зөрүү хугарлын хамт тохиолдсон байна. Мөн дотогшоо хялрыí 2/3, гадагшаа хялрын 1/2-д мºхөс хараа үүсдэг гэж үзсэн байдаг. Э.С.Аветисов 1964, И.В.Кâюка 1964 хялар мөхөс харааг эрт илрүүлэх эмчлэх нь хүүхдийн нүдний өвчин гэм судладыí шинжлэх ухааны дотор чухал асуудал болон сү¿лийн 15-20 жил түргэн хөгжиж, хялар мөхөс харааг (ортоíтохèрурго-ортоптический) шат дараалсан эмчилгээгээр үр дүнтэй эмчилж байна. Энэ талаар ЗХУ-ыí Москвагийн Гельмогольцын нэрэмжит эрдэм шинжилгээний институт, Украйныí Одесс дахь филатовын нэрэмжит институт, Ленинград, Киев болоí ЗХУ-ын бусад хот, район мужад хараа хамгаалах кабинетууд ортоптик, мэргэжилтэнгүүд ажиллаж байна. Гельмогольцын нэрэмжит нүдний эрдэм шинжилгээний институт íь СССР-ийí Э.X.Яамны сайдыí тушаалаар харах эрхтний өвчлөл гажигтай хүүхдийг эмчлэх, харааг засах бүх хîëбоотын эрдýм шинжилгээ-аргачëалын төв болсом юм. Одоо ЗХУ-д хүүхдийн нүднèй эмч 1000 гаруй, 1500 ортой, хүүхдийн нүдний эмнэлэг хараа хамгаалах ба нүдний эмчилгээний кабинет 500 орчим, хяëар мөхөс харааíèй хүүхдèйн эмчëэх сувиëахад зориулагдсан ясли цэцэрлэг сувиллын газар, ïèîíерийí зуслан ажиллаж байíа. Манайд хүүхдийн төв амбулаторийí дэргэд 1952 оíîос нүдний төрөл бүрийн өвчтэй, сургуулийн өмнөх ба сургуулийн насны хүүхдэд нарийн мэргэжлийí тусламжийг амбулаторèор үзү¿лэх кàбинет ажиëлан 1967 оíоос хялар хүүхдийг бүртгэн эмчлэх анхны эх суурь тавигдан 1970 оноос орчин ¿еийн аппарат хэрэгслэлээр төхөөрөмжлөгдсөн тусгай кабèíет сургуулийн тасгийн нүдний кабиíетыг түшиглэн ажиллаж хялар мөхөс хараатай, харааны хугарлын гажигтай хүүхдийг хянаëтанд авà эмчèлж байна. 1974 оíоос хараа хамгаалах ба нүдний үзлэгийн кабинет болж 1975 оноос дасгàл эмчилгээíий (ортоптист) дунд мэргэжилтэн ажиллаж эхэлсэн юм. Бид өөрийн орны сургуулийн сурагчдыí харааны байдлыг тогтоох зорèлгоор тусгай боловсруулсан аргачлалыí дагуу 1971-1973 онуудад хот хөдөөгèйí 18 сургуулийí 1-10 ангийн 12948 сурагчдын харааг үзэхэд 10,3%-д хялар илэрñэн. Үүнээс аймгийн төвийн сурагчдын дунд 0,6%, сумуудад 0,5%, говийí бүсэнд 0,8%, тал хээрийн бүсэнд 6 хангайд 1,2% хялар байсаí бөгөөä 1-р ангид 1,22%, 5-р ангид 0,68%, 10-р аíгèд 0,70% байлаà. Сүүлийн 3 жилийн байдлаар амбулаторèйн хàрàаны кабинетад ирж үзүүлэгчдийн 38,5% íь нүдний гэрэл хугарлын төрөл бүрийн гяжиг, хялар мөхөс харааны учèр үзүүлж 1967-1974 оíууäад ойð ба õîë хараатыí хүнд хэлбэр, хялар мөхөс харàатай 161 х¿үхэä диспансерийн хяналтанд бүртгэгдсэн байна. Эдгээр хүүхдийн  126 нь  (78,2%) хоòûí, 35 íь  хөäөөгийн 21,8% баéлаа. Диспансерийн хяналтапд байгаа хялар мөхөс хараатай 161 хүүхдиéн амбулаторийн картанд судàлгаа хèéсэí байдлыг 1-2-р хүснэгтээр үзүүллээ.

Дээðх õүснэгòээс үзэхэд б¿ртгэгдсэí хүүхдүүдèйí ихэíх байх 49% нь 7-гоос дээш насандаа, зөвхөí 13,8% нь 3 хүртэлх насанäаа анх ирж үзүүлсэí нь анх үзүүлж үр дүн сайтай эмчилгээ эõлэх ёстой байдаг 6 хүртэлх íасандàà ирэх нь оройтож байгааг харуулж байна. Үүний илрэл нь 54% мөхес хараатай байгаа явдал мөн. Үзү¿лсýí хүүхдийí 34,1% íь нэг нүдний хараа муу байгаагийн 18,6 хувь нь 0,050 хүртэл хараатай мөхөс харааíы хүнд хэлбэр эзэлж байна. Мөн бүх хү¿хдийн 62,8% нь хол хараат зөрүү хугарлыí хамт, 27,3% ойр хараат зºрүү хугаралыí хàмт 9,9% íь хэâèéí хугарал ба бусад шалтгаантай байгаа íь судлаачдыí дүгнэлттýй тохирч байíа. Èйнхүү хялар мөхөс хараа нь голдуу хугарлын гажгаас үүсэх учир шилээр засах нь үð дүнтэé байдаг. Хялрын 36,5% нь шилээр засч болох тухай A.В.Хватова  1964 оíд бичсэí юм. Хялрыг эмчлэхэд харааíы шилийг 18-р зууны үеэс эхэлж хэрэглэсэн байна. Доíдерс, Зебел, Кàрквыг Свовода, Стиворкова нар хүүхдийн 7-12 сартайд Н.И.Пильман 1-2 насанд нь шил тааруулж болно гэж үзсэн. Москвад 1971 оíд 1-2 нàсíы хүүхдèйн дунд үзлэг хийсний үр дүнд хялар мөхөс харааг 2,5% байсныг 1,5% болтол бууруулсан байна. (Е.И.Кавалеâский) Бид эмчилгээндээ Б.О. синоптофор, минимоском лакализатор-корректор зэрэг орчин үеийн аппаратууд болон кюперс, Вангертор, Аветисовын аргууд зэрэг плеоптико-ортоптикийн эмчилгээ хэрэглэсэí юм. Бидíий судалсан хүүхдийн 76,3% нь шил тохирч, 61,4%-д нь эмчилгээний үр дүнд засарсан байíа. Бид хялар мөхөс харааг засах анхны оролдлого хийж эхэлж байгаа боловч тэр нь орчин үеийн шаардлагын хэмжээíд хүрч чадаагүй байна. Үүний илрэл нь судалсан байдлаас авч үзэхэд бүртгэгдсэн хүүхдийн 42,2% нь эмчилгээ хяналтандаа тогтмол, 42,5% нь тогтмол бус ирж 13,1% нь эмчилгээíд ирэхгүй байгаа явдал мөн. Гэвч 1970 оноос хойш хялар мөхөс хàрааны учир ирж үзүүлэгчдийн тоо нэмэгджээ.

Энэ нь дооð дурдсан хэдэн шалтгаанаар тайлбарлагдана. Үүнд:

  1. 1970 оноос эхлэí орчин үеийн апïарат хэðэгслээð төхөерөмжëөгдсөн кабинет ажиллах болсон.
  2. Суðгууль, ясли, цэцэðлэгүүдэд урьдчèлàн сэргийлэх үзлэг хийж хялар мөхөс харааг илрүүлэх ажил зохиож байгаа.
  3. Арèун цэâýð гэгээрлийí суртàл нэâтрүүлгээр хялрыг эрт эмчлүүлэх ач холбогдлыг ярьж ойлгуулах ажил зохèогдож байíа.
  4. Хот райоí аймгийн төвүүдэд нүдний нарийн мэргэжлийн эмч нар ажиллах болсон зэргээр тайлбарлагдана.

Бидний хийсэí суäалгаанд дүгнэлт хийж болох байна..

Үндэслэл, хойшид анхаарах зүйлс:

  1. Ясли, цэцэрлэг, сургуулиудад урьдчилан сэргийлэх үзлэг хийж хялар мөхөс харааг эрт илрүүлэн засах ажлыг хүүхдийн бага наснаас нь эхлэх. Эíэ зорилгоор сургуулийн насанд голдуу үүсэж цаашид ахих явцтай байдаг ойр хараатыг үүсгэхээс урьдчилан сэргийлж эмчлэхийн чацуу сургуулийн өмнөх насны гол гажиг хол хараат зөрүү хугарлыг эрт илрүүлж засах урьдчилан сэргийлэх их чухал үр дүнтэй.
  2. Ухуулга, суртал нэвтрүүлгèйн төрөл бүрийн хэлбэрийг ашиглаí ариун цэвэр гэгээрлийн ажлыг далайцтай сайн зохиож ойлгуулах.
  3. Хүүхдийн хараа хамгаалах ажлын эх үүсвэр болох хялар мөхөс хараа эмчлэх кабинетыг орон тоо нормативын дагуу ажиллуулж түүíд дасгал эмчилгээний мэргэжлийн хүнийг ажиллуулах
  4. Хараа хамгаалах кабинет íь хараа хамгаалах асуудал (харааны гажгууд бусад эмгэг согог гэмтлүүд)-ээс сэргийлэх ажлыг хариуцан хараагүé ба сул хараатай хүүхдийг диспансерийн бүðтгэл хяналтанд àâч тэдниé хөдөлмөр сургалт эмчилгээний асуудлын үүргийг гүйцэтгэж байх.
  5. Хүүхдийн хараа хамгаалах асуудлын талаар холбогдох байгууллагууд сургууль, ясли-цэцэрлэгтэй тогтмол холбоотойгоор аргачлал, зөвлөмж өгч ажиллах нь чухал юм.

 

 


Нийтлэлийн нээгдсэн тоо: 837
Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага, ©  2012.
Вебийг бүтээсэн Слайд ХХК