Р.Туул

ХӨСҮТ-ийн Улаанбурханы Үндэсний лавлагаа Лаборатори

     The countries in the WHO Region of the Western Pacific, including Mongolia set themselves the goal of interrupting the transmission of endemic measles by the end of 2015 implementing comprehensive strategies (WHO 2002, WHO, Western Pacific Regional Office 2011). These strategies included recommendations for sensitive surveillance system for suspected measles cases, and effective virological and serological surveillance. The laboratory surveillance became an indispensable important element of the measles elimination programme in confirming reported cases of clinically suspected measles and providing useful information to molecular epidemiological identify high-risk areas. Therefore, standardized approaches to laboratory testing and to introduce molecular biological techniques for genotyping of viruses and interpretation of results are critical to ensure the continued success in the measles elimination stage. The most laboratories of the world would usually use В95а cell for the measles virus isolation. However, we have used the new COBL cell which was established by the japanese scientist F. Kobune and in 2002 introduced this cell in our laboratory practice. We isolated for the first time measles virus from Mongolian patients and the phylogenetic analyses of the 456 base paires carboxyl-terminal end of the N genes of the measles virus isolates in comparison with WHO reference sequences identified that all isolates clearly belong to genotype H1. Based on our findings confirmed that the genotype H1 of measles virus, that caused an outbreak in Mongolia in 2002. During 2006-2010 continued sporadic measles cases and regarding to retrospective analysis for the measles positive serum samples for genotyping measles viruses in 2006 were measles virus strains belong to genotype D6 which was mostly detected in European region circulated in that time. The genotype H1 of measles viruses which was detected in serum samples in 2008 and 2009. Genotype H1 was continuously circulating China, Japan and Korea. This study shows that both outbreaks and sporadic cases of measles can be caused by different genotypes.

     ДЭМБ-ын Номхон Далайн Баруун Бүсийн орнууд улаанбурханы өвчлөлийг 2015 он гэхэд таслан зогсоох зорилгыг дэвшүүлэн ажиллаж байна(WHO 2002, WHO WESTERN PACIFIC REGIONAL OFFICE 2011). Улаанбурханы сэжигтэй тохиолдлыг илрүүлдэг тандалтын мэдрэг тогтолцоог нэвтрүүлэхийн зэрэгцээ вирүс судлал, ийлдэс судлалын лабораторийн үр дүнтэй тандалтыг нэвтрүүлэх явдал улаанбурхантай тэмцэх стратеги зорилгод багтаж байгаа юм. Ялангуяа улаанбурханы өвчлөлийг таслан зогсоох хөтөлбөрийн салшгүй бүрэлдэхүүн хэсэг болсон лабораторийн тандалт нь улаанбурханы сэжигтэй тохиолдол бүрийн оношийг баталгаажуулж, өвчлөл тархах эрсдэлтэй бүс нутгийг молекулын эпидемиологийн аргаар тогтоож, цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээг төлөвлөх боломжийг олгоно. Ийм учраас улаанбурханы лабораторийн шинжилгээнд молекул биологийн аргуудыг нэвтрүүлж, улаанбурханы вирүсийн генотипийг тогтоож байх зайлшгүй шаардлага тулгарч байна.

     Дэлхийн бараг бүх лабораторит улаанбурханы вирүсийг В95а эсэд өсгөвөрлөдөг (Kobune et al., 1990) байсан үед хүйн цусны эсээс Японы эрдэмтэн Ф.Кобунэгийн гаргасан COBL эсийг улаанбурханы үндэсний лавлагаа лабораторийн практикт анх нэвтрүүлж, уг эс улаанбурханы вирүст маш мэдрэг болохыг батлан, 2002 онд анх удаа монгол өвчтнөөс ялгасан улаанбурханы вирүсийн омгийг халдварлуулан өсгөвөрлөснөөр цаашдын судалгааг хийх боломж бүрдсэн юм. Ингэхдээ, улаанбурханы вирүсийн N генийн СООН-төгсгөлийн 456 хос нүклеотидийн дарааллыг ДЭМБ-ын стандарт омгуудын нүклеотидийн дараалалтай харьцуулан судалж, 2001–2002 онд бүртгэгдсэн улаанбурханы дэгдэлт нь улаанбурханы вирүсийн Н1 генотипээр үүсгэгдсэн болохыг баталсан билээ. Түүнээс хойш, улаанбурханы алаг цоог өвчлөл бүртгэгдсээр байсан бөгөөд дархлал судлал, вирус судлалын шинжилгээгээр уг халдварын эмнэлзүйн онош нь баталгаажсан өвчтөнүүдэд улаанбурханы вирүсийн генотипийг тогтоох молекул биологийн шинжилгээг Хонг Конг дахь лавлагаа лабораторийг түшиглэн эргэмж судалгаагаар хийж ирлээ. Тухайлбал, 2006 оны улаанбурханы өвчлөлийг үүсгэгч нь тухайн үед Европын улсуудад илэрч байсан D6 генотипийн вирүс байсан бол, 2008–2009 онуудад бүртгэгдсэн улаанбурханы алаг цоог хэлбэрийн өвчлөлийг H1 генотипийн вирүс үүсгэж байсан нь батлагдсан юм. Энэ H1 генотипийн вирүс нь Хятад, Япон, Солонгос улсуудад урьд нь бүртгэгдэж байснаас гадна манайд ч оношлогдож байсан билээ. Эдгээр баримтаас үзэхэд, манай улсад бүртгэгдэж байсан улаанбурханы халдварын дэгдэлт болоод алаг цоог хэлбэрүүд нь өөр өөр генотипээр үүсгэгдэж байжээ.