1 Эрүүл мэндийн хөгжлийн үндэсний төв 2Эм зүйн сургууль
Өгүүллийн PDF-ийг татах
We have defined the names and dosage forms of registered and unregistered essential drugs and which are distributed in Mongolia as well as their pharmacological classifications together with the Mongolian drug registration situation.
The object of our study is a drug registration database, and collected information from hospitals and wholesalers. We used MS /Access and Excel for this evaluation. The State drug registry began in 1994 with the registration of 64 drugs per year. In 2004 we registered 207 drugs which is an increase of 3.2 times than 10 years ago. The total number of registered medicines is now 1234 and raw materials are 28 which are produced by 33 foreign countries. 2.6% of them domestic and 97.4% are imported products. According to pharmacological classification the antimicrobial, antiviral, antiparasitis drug number is currently 197 (16%). The following drugs each make up 0.8-2.3% of our state registry:
Ampicillin Metronidazole
Amoxicillin ......v
Aciciovir
Chloramphenicol
Co-trimox.azole
Gentamicin
Nifediphine
Ranitidine
Insulin
Metarnizol sodium.
18% of essential drugs are not registered in state registry and 179 (repeated by INN) unregistered items have been distributed by wholesalers together with 105 items that have been used and unregistered in hospitals.
In the future we plan to increase the number, name and dosage forms in the state registry. We especially plan to organize a registration process of unregistered essential drugs and to study rational use of drugs together with the demand repeat use of registered drugs.
Судалгаагаар монгол улсын эмийн бүртгэлийн өнөөгийн байдал, улсын бүртгэлгүй эмийн нэр төрөл, тэдгээрийн фармакологийн ангилал, улсын бүртгэлтэй ба бүртгэлгүй зайлшгүй шаардлагатай эмийн нэр төрлийг тоггоолоо.
Судалгаанд эмийн улсын бүртгэлийн мэдээний сан, улсын бүртгэлгүй хэрэглэж байгаа эмийн талаар эмнэлэг, эм ханган нийлүүлэх байгууллагаас авсан мэдээллийг ашиглан дүн шинжилгээ хийж Access, Excel программаар болозсруулалт хийсэн болно.
Эмийн улсын бүртгэл 1994 онд эхзлж жилд 64 эм бүртгэж байсан бол 2004 онд 207 эм бүртгэсэн нь 10 жилийн емнехеөс 3.2 дахин их болжээ. Эмийн улсын бүртгэлд 33 улсын 1234 эм, 28 нэрийн змийн түүхий эд бүртгэснээс 2.6% нь эх орны үйлдвэрийн эм, 97.4% нь импортын эм байна. Фармакологийн
ангиллаар ангилахад микроб, вирус, паразитын эсрэг нөлөелөх бэлдмэл хамгийн их буюу 197 (16%) байна. Ампициллин, Метронидазол, Амоксициллин, Ацикловир, Хлорамфеникол, Котримоксазол, Гентамицин, Нифедипи;!, Ранитидин, Инсулин, Метамизол натри зэрэг нь бүртгэлтэй эмийн 0.8-2.3 хүртэлх хувийг тус тус эзэлж байна.
Зайлшгүй шаардлагатай эмийн 4 дэхь жагсаалтад орсон эмийн 18 % нь эмийн үлсын бүртгэлд бүртгогдээгүй, КЛИНИКИЙ1" СГ.-НСЛЭГ, нарийн мэргэжлийн төвүүдэд олон улсын нэршлээр давхардсан тоогоор улсын бүртгэлгүй 105 нэрийн эмийг хэрэглэж, эм ханган нийлүүлэх байгууллага 179 нэрийн эмээр үйлчилж байгааг тогтоов.
Цаашид улсын бүртгэлийн нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, нэн тэргүүнд улсын бүртгэлгүй зайлшгүй шаардлагатай эмийг бүртгүүлэх ажлыг удирдан зохмон байгуулах, олон улсын нэршлээр 10-28 удаа давхардан бүртгэсэн нзр бүхий эмийн бодит хэрзгцээ, зохмстой хэрэглээг судлах шаардлагатай байна.
Удиртгал
ДЭМБ-ын зезлеснөөр гишүүи оонууд эмийн зах зээлд бүтэзгдэхүүк гаргахад изрийн бодлого бэрммталда- бөгеөд тэрийн бодпогыг хзрэгжүүлэх ГОЛ ЦӨМ Н!э эмийн бүртгэлмйи үйл ажиллагаа юм [1],
Манай улс 1992 онд хуралдсан "Эмийн үндэсний бодлого" анхдугаар бага хурлаас иргэдийг аюулгүй, чачарын баталгаатай эмээр үйлчлэх бодлогыг дэвшүүлзн түүнийг хэрэгжүүлэх зорилгоор 1994 оноос эмийг улсын бүртгэлд бүртг ж эхэлсэн билээ [2],
Эм үйлдвэрлох, импортлох зөвшеөрөл бүхий байгууллагын үйлдвэрлэх, импортлох эм нь эмийн улсын бүртгэлд бүртгзгдсэн байна гэсэн хуулийн заалт бүрэн хэрэгжихгүй, зайлшгүй шаардлагатай эмийн жагсаалтад орсон эм улсын бүрт:элд бүрэн бүртгзгдээгүй байсаар байна [3, 41.
Эмийг улсын бүртгэлд бүртгэснээр аюулгүй, чанарын баталгаатай эм хэрэглэх орчин бүрдэх, дотоодын зах зээлд хуурамч, дуураймал эм нэвтрэх үүд хаалгыг хаах, тэдгээрийг илрүүлсх, эмийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх ач холбогдолтой.
Цаашид шийдвэр гаргах түвиинд мздэзлэл өгех. змийн бүртгэлийн нэр тэрлийг нзмэгдүүлэх, бодит хэрэгцээнд тулгуурлан эмийг улсын бүртгзлд бүртгзх, зайгшгүй шаардлагатЭмийн улсын бүртгзл^йн тогтолцоог боловсронгуй болгох замаар змийн эмчилгзэний идэвхм, аюулгүй байдал, чанарын баталгаажуулалтад тавих шаардлагыг өндөржуүлнэ гзж змийн талаар төреөс баримтлах бодлогод заасны дагуу улсын бүртгзлийн өнөөгийн байдлыг су,плах, боловсронгуй болгох нэн тэргүүнд эмчилгээ үйлчилгээнд хзргэлж байгаа улсын бүртгэлгүй зайлшгүй шаардлагатай эмийг улсын бүртгэлд хамруулах зжлыг удирдан зохион байгуулах нь чухал юм [5].
Зайлшгүй шаардлагатай эмийн үзэл баримтлалтай уялдуулан эмийн сонголтыг зөв
хийх, 3f;, бүртгэхэд бодит судалгаэнд тулгуурлах шаардлага тулгарч байгаа энэ үед змийн бүртгзлмйн өнеегийн байдал, эмчилгээ үйлчилгээнд хзрзглзгдэж байгаа улсын бүртгзлгүй змийн нэр төрлийг судлах зорилго тавилаа.
Судалгааны хэрэглэгдэхүүн, арга зүй
Эм ханган нийлүүлзх байгууллага, улсын хэмжээний үйлчилгзэтэй клиникийн эмнзлэг, нарийн мзргэжлийн төвүүл ,сзрзг 19 байгууллагыг судалгаанд хамрууллаа.
Эм ханган нийлүүлэх байгууллагуудад борлуулагдаж бамгаа, тасгуудад хзрэглзгдзж байгаа змийн нзр төрлөөс улсын бүртгэлгүй эмийг тусгайлак боловсруулсан хүснэ!Т, жагсаалтаар түүвэрлэн, дүнг нзгтгзн бүлзглэж дүн шинжилгээ хийв.
Эмийн бүртгэлийн жагсаалтад байгаа 1234 эмийн (2004 оны 12 сарын байдлаар) баримт бичигт дүк шинжилгэз хийж, змийн бүртгзлийн мздээллийн сан. Access, Excel программуудыг ашиглан боловсруулалт хийлээ [6],
Үр дүн
Бүртгэсэн нийт эмийн 4.61% 1994 онд, 4.83% 1995 онд, 3.31% 1996 онд, 8.72% 1997 онд, 6.84 % 1998 онд, 12.75% 1999 онд, 8.72% 2000 онд, 14% 2001 онд, 9.94 % 2002онд, 11.31% 2003 очд, 14.91% 2004 онд бүртгэгджээ (1-р зураг). Эдгээрий^ эх орны үйлдвэрийн эм, 97.4% нь импортын эм байна.
Эмийн улсын бүртгзлд 33 улсын 1234 зм бүртгэсьэзс ОХУ-ын эм 372 (30%), Герман улсын эм 185 (15%), Унгар улсын эм 95 (7.7%) байна (2-р зураг).
Фармакологийн ангиллаар ангилахад микроб, вирус, паразитын эсрзг нөлоөлөх бэлдмэлүүд 197 (16%), төв мэдрэлийн системд нөлөелөх эм 114 (9.2%), зүрх судасны системд нөлөелөх эм 108 (8.8%), хоол болорсруулах үйл ажиллагаанд нөлөөлөх эм 61 (5%) амьсгалын эрхтнүүдийн үйл ажилла! аанд нөлеөлэх эм бэлдмзл 32 (2.6%), байна (3-р зураг) [7],
3-р зураг. Улсын бүртгэлд хамрагдсан эм (фармакологийн ангиллаар)
Улсын бүртгэлд эм бүртгүүлэн импортлодог эм ханган нийлуүлэх байгууллагуудаас Мсносфарм-295 (24%), Монгол эм импекс кониер.1-184 (15%), Тавин-Ус ХХК 79 (6%), Тимусфарм 69 (5.6%), Тун-Эрдэнэ компани 62 (5%), Дакалфарм 5"! (4%) тус тус эзэлж байна (4-р зураг).
Олон улсын нэршлээр давхардан бүртгэсэн эмийн нэр төрлийг тогтооход Ампициллин 28 (2.3%), Метронидазол 20 (1.6%), Амоксициллин 19 (1.5%), Ац;:кловир, Хлорамфеникол тус бүр 14 (1.1%), Котримексазол, Гентамицин тус бүр 12 (0.9%), Витамины нийлмэл бэлдмэлНифедипин, Ранитидин, Инсулин, Метамизол натри тус бүр 10 (0.8%) байна (5-р зураг).
Зайлшгүй шаардлагатай эмийн 4 дэхь жагсаалтад орсон эмийн 18 % нь эмийн улсын бүртгэлд бүртгэгдзэгүй, улсын бүртгэлтэй эмийн 754 (61%) нь зайлшгүй шаардлагатай эм байна.
Клиникийн эмнэлэг, нарийн мэргэжлийн тевүүдэд олон улсын нэршлээр давхардсан тоогоор эмийн бүртгэлд оүртгэгдээгүй 105 нэрийн эмийг хэрэглэж, эм ханган нийлүүлэх байгууллагад 179 нэрийн эмээр үйлчилж байна. Улсын бүртгэлгүй эмчилгээ, үйлчилгээнд хэрэглэгдэж байгаа эмийг фармакологийн ангиллаар ангилахад
Зүрх судасны эм (эмнэлэгт 22 буюу 20.9%, ЭХНБ-д 20 буюу 11%), Төв мэдролийн системд хэрэглэх эм (эмнэлэгт 17 буюу 16%. ЭХНБ-д 24 буюу 13.4%), Хоол боловсруулах замын өвчинд хэрэглэх эм (эмнэлэгт 16 буюу 15.2%, ЭХНБ-д 33 буюу 18.4%)-ийг тус тус эзэлж байна (6-р зураг).
Хэлцэмж
Дэлхийн 109 улс өөрийн орны зах ?ээлд бзйгаа эмйиг улсын бүртгэлд бүртгэх хууль, дүрэмтэй, 125 улсад эмийн асуудлыг зохицуулагч эрх бүхий байгууллагатай байна [8). Дэлхийн улс срны жишгээр ДЭМБ-ын зевлөмжийн дагуу манай улс 1994 оноос эхлэн жороор болон жоргүй ОЛГОХ з-мийг бүртгэж эхэлсэн бол Мэлайзи улсад жсроор слгох эмийг 1985 оноос, жоргүй олгох эмийн бүртгэл 1988 оносс, уламжпалт эмийн бүртгзл 1992 оноос эхэлж, улсын бүртгэлийн үйл ажиллагаа, удирдлага, зохион байгуулалтын хувьд болсвсронгуй бүтэцтэй байна. Дэлхийн хэмжээнд фармакологийн ангиллаар ходоодны шархлаа, холесгрол,
триглицеридийг бууруулзх, антидеппресоант, стеройд бус. үрэвслийн зсрэг эм, д;;ралт бууруулах, сэтгэцийн эм, ууж хэргэлэх диабетын эсрэг эм, ангиотензин хувюгагч фермент, цефалоспорины бүлгийн антибиотик, ррггамииы зсрэг эм тэргуүлэх хзрэглээтэй i0 ангилалдчамаар&гдаж байхад манай оронд микроб, вирус, п<:'разитын зсрэг эм, төв мэдрэлийн системд нөлөелөх эм зүрх судасны эм, хоол боловсруулах үйл ажиллагаанд нелөөлөх эм, амьспалын системд нөлөөлех эм тэргүүлэх 5 ангилалд орж байна. Дэлхийн эм үйлдвэрлэлээрээ тэргүүлэгч 5 улсаас Герман улс дэлхий.ч эм үйлдвэрлзлийн 6%, Франц улс 8%-ийг
үйлдвэрлэж байгаа бегеед манзй улсын эмийн бүртгзлд Герман улсын эм 15%. Оранц улсын эм 5%-ийг тус: тус ззэлж байна [6. 81
Дүгнэлт
Манай улсын эмийн бүртгэлд бүртгэх эмийн тоо ессөөр байна. Эмийн улсын бүртгэлд 2004 онд 207 эм бүртгэсэн нь 10 жилийн емнехеөс 3.2 дахин их байна. Цаашид улсын бүртгзпд хөгжингүй орны өндөр идэвхитэй эм бүртгзж бүртгэлтэй эмийн нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, улсын бүг". I о) орсон микроб, вирус. паразитын эсрэг эмиин 6и% нь Ампициллин, Метронидазол, Амоксициллин, Ацикловир, Хлорамфенмкол, Котримексазол, Гентамицин байгаа нь эдгэзр эмийн бодит хэрэгцээ, зохистсй хэрэглэзэг судлан шинжлзх шаардлагатайг харуулж байна. Змчилгзэ, үйлчилгээнд улсын бүртгэлгүй эм хзрзглэж байгаа тедийгүй зайлшгүй шаардлагатай эмийн 18 % нь эмийн улсын бүртгэлд бүртгэгдээгүй байгаа нь тэдгээрийг бүртгүүлзх ажлыг удирдан зохион байгуулах хэрэгцээ байгааг харуулж байка.
Талархал
Судалгааны ажпыг хийж гүйцэтгэхэд дэмжлэг үзүүлсэн клиникийн эмнэлгийн чанарын менежер, эмч, эмийн сангийн эрхлэгч, эм ханган нийлүүлэх байгууллагын эм зүйч нарт гүн талархалаа илэрхийлье.
2. Оргил Б, Зориг T, Болормаа Д.(1992) Эмийн үндэсний бодлого анхдуааар бага хурал, УБ.
3 Монгол улсын \\\"Эмийн тухай хууль\\\", ҮБ 1998.
4. Үндзсний зайлшгүй шаардлагатай эмийн 4 дахь жаасаалт, УБ 2001.
5. Эрхэмбаатар T] Лхагвадорж Т, Таванжин Б.(2003) Эм зүйн талаар мэрдөх хууль, эрх зүйн цомог, УБ.х.1-30.
6. Монгол улсын эмийн бүртгэлийн жагсаалт, УБ 2004.
7. Ерөөлт Ч, Хурзлбаатар Л, Чүлтзмсүрзн М. Эмийн лавлах, УБ 2001.
8. The World Medicines Situation, WHO 2004, p. 7-16.
