А.Эрдэнэтуяа1

Сонгинохайрхан эрүүл мэндийн нэгдэл
 

Резюме: Гпавным критериями качества медицинского помощи служат степень использования медицинскими работниками имеющихся в их распоряжении ресурсов, изменения в состоянии здоровья населения, удовлетворенность населения полученной медицинской помощью.
Нами было проведено медико-социологическое исследование в городских административных районах Сонгинохайрхан и Баянгол и базировалось на опросе мнения населения путем заполнения ими специально разработанных анкет.
Анкеты заполнили 5829 опрошенных /в Сонгинохайрхане 2099 опрошенных, в Баянголе 3730 опрошенных/ Средн анализируемой нами групп показателей мы считали, что сегодня в полне приемлемы ниже следующие показатели в практику управления качеством организаций поликлинической медицинской помощи оценки удовлетворенности населения:

•    Времени врачебного приема
•    Времени ожидания врачебного приема
•    Годовая, месячная и дневнея нагрузка приема врача
•    Обоснованные жалобы населения
•    Оценка удовлетворенности населения медицинской помощью.

Нийслэл хотын хоёрдогч шатлалын    эмнэлгийн байгууллагын амбулатори-поликлиникийн бүтэц, зохион байгуулалт, менежментийн тохироо бүрдээгүй, багаж, тоног төхөөрөмжийн хангамж дутуу, хүн хүчин зах зээлийн нөхцөлд ажиллах оюун санааны болон ёс зүйн бэлтгэл хангагдаагүй, шинжпэх ухаан, техникийн ололт,    нотолгоонд тулгуурласан анагаах ухаанд түшиглэн эмнэлэг үйлчилгээг явуулахгүй зэрэг эмчилгээ, оношлогооны олон шийдвэрлэх асуудпууд байгаагаас иргэд тусламж, үйлчилгээг шүүмжпэх, сэтгэл ханамжгүй байгаагаа нэг бус удаа илэрхийлдэг нь үндэслэлтэй юм. Эрүүл    мэндийн байгууллагын удирдлага эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний    хүртээмж, чанарыг дээшлүүлэх нь шийдвэрлэвэл зохих гол асуудал болохыг нэгэн дуугаар    зөвшөөрч шийдвэрлэх арга замын талаар янз бүрийн санал дэвшүүлдэг.
Мөн эмнэлгийн тусламжийн хүртээмж, чанарын талаар ч янз бүрийн тодорхойлолтыг гаргадаг.
Бид энэ талын онолын тодорхойлолтыг гол болгохгүй практик талаас нь авч үзвэл хүртээмж нь "Үйлчлүүлэгчийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний эрэлт, хэрэгцээг хангах",    "эмнэлгийн тусламжийн чанар нь үйлчлүүлэгчийн хэрэгцээг байгаа нөөц бололцоондоо хамгийн дээд зэргээр хангах хоёрын зохицолдоо юм".
Ийм болохоор хүртээмж, чанар хоёр нь "нэг зоосны хоёр тал" болох нь харагдаж байна. Гагцхүү чанар нь хүртээмжээс эрэлтийг яаж хангах вэ гэсэн технологиор ялгаатай.
Иймээс    чанарын бүрэлдэхүүн хэсэг нь эмнэлгийн тусламж үзүүлэх технологи бөгөөд энэ нь шинжлэх ухаан технологийн хөгжил, эрүүл мэндийн байгууллагын    нөөц, эмнэлгийн    ажилтны мэргэжлийн бэлтгэл, тусламж үзүүлэх    урлаг /үйлчлүүлэгчидтэй харьцах арга, мэргэжилтнүүдийн биеэ авч явах, этик, деонтологийн дадал, үйлчилгээний хэлбэр,
арга гэх мэт./ зэргээс ихээхэн хамааралтай.
Эдгээрийн    дотроос
эмнэлгийн тусламжийг үнэлэх гол шалгуур нь:
1.    Эмнэлгийн ажилтнууд байгаа нөөцөө ашиглах чадамж
2.    Хүн амын эрүүл мэндийн байдлын өөрчлөлт

3.    Эмнэлгийн    тусламж авсны дараахь иргэдийн сэтгэл ханамж
Энэ 3 шалгуур нь эрүүл мэндийн тогтолцооны үйл ажиллагааг цогцоор үнэлэхэд зайлшгүй чухал юм. Эрүүл мэндийн үйл ажиллагааны олон зуун үзүүлэлт /зарим судлаачид 2000 хүртэл үзүүлэлт гаргасан / байдаг боловч ихэнх нь гүйцэтгэлийн үзүүлэлт, харин чанарын шалгуурт цөөхөн үзүүлэлт тэнцэнэ.
Харин амбулатори-поликлиникиин    хувьд
"эмнэлгийн тусламж авсны дараахь иргэдийн сэтгэл ханамж"-ийн үзүүлэлт нь чанарын гол үзүүлэлт болно. Энэ нь харъяаллаас хамааралгүй, мэргэжилтэнүүд урьдаас тааварлахаас ангид. үйлчлүүлэгчийн санал бодол байдаг учраас уг шалгуур бодитой.
Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний    зохион байгуулалт, нөлөөлж буй хүчин зүйлүүд, үндсэн болон төрөлжсөн    нарийн мэргэжлийн тусламжийн хүртээмж, авч хэрэгжүүлж буй тусламжийн чанар, эмч, мэргэжилтэний    этик, деонтологийн олон асуудлыг тусгаж болдог учраас энэ шалгуур үзүүлэлт олон талтай. Эмнэлгийн    тусламж үйлчилгээний янз бүрийн өөрчлөлтөд хариу өгөх чадвартай учир энэ шалгуур үзүүлэлт мэдрэг. Иймээс асуумж судалгааны аргыг хэрэглэн хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийг судлан нийслэлийн    хоёрдогч шатлалын    эмнэлгийн байгууллагын амбулатори-поликлиникийн хүртээмж чанарт үнэлгээ өгсөн юм.
Бид нийслэл хотын насанд хүрсэн хүн амд үзүүлэх хоёрдогч шатлалын тусламж үйлчилгээний    хүртээмж, чанар, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлийг Сонгинохайрхан, Баянгол эрүүл мэндийн нэгдлийн сүүлийн жилүүдийн амбулатори-поликлиникийн үйл    ажиллагааны
үзүүлэлтүүд. эрүүл мэндийн нэгдлээр ажпын 20 хоногт үйлчлүүлсэн 5829 хүнээс асуумж авч эмчийн үзлэг, тандалттай    хослуулан судалгааг хийлээ.
Дүүргүүдийн эрүүл мэнди/н нэгдэлд үзүүлж буй иргэдийг насны байдлаар авч үзвэл 20-44 насны хүмүүс /47.8%/ илүү үзүүлж байна. Дараа нь 45-64 насных /24.7%/, 16-19 насных /18.0%/, 65 ба түүнээс дээш насных /9.5%/ гэсэн дараалалтай байна.
Үйлчлүүлэгчдийг    ажил эрхлэлтийн байдлаар нь авч үзвэл тэтгэвэрт байгаа иргэд /15.2+-0.5/, оюуны хөдөлмөр эрхлэгчид /14.9+-0.4/, ажилгүй хүмүүс /14.5+-0.5/, хувиараа аж ахуй эрхэлдэг хүмүүс /13.1+-0.4/, үйлчилгээний хүмүүс /10.3+-0.4/ эхний 5 байранд орж байна.Амбулатори-поликлиникээр үзүүлэгсдийн    тархацыг кабинетаар авч үзвэл нэгдүгээр байранд дотрын үзлэгийн кабинет /14.7%/, дараа нь шүдний кабинет /9.4%/,    эмэгтэйчүүдийн кабинет /8.8%/, зүрх судасны кабинет /7.9%/, чих, хамар, хоолойн үзлэгийн кабинет /7.4%/ гэсэн эхний 5 байрын тархацтай байна.
Энэхүү    судалгаагаар амбулатори- поликлиникийн үзлэгт нөлөөлж буй олон хүчин зүйлээс аль болох олныг оруулах зорилт тавьсан ба гол цөм нь "чанар"-ыг илэрхийлэх зарим нэг үзүүлэлтийг тогтооход оршиж байв. Энэ судалгаагаар "эмчийн үзсэн хугацаа", "иргэдийн хүлээсэн    хугацаа"-г тодорхойлон гаргав.
Судалгаанаас үзэхэд эмч нар иргэдийн 32.3 хувьд нэг хүнд 10 минут хүртэлх, 27.5 хувьд 11-15 минут, 25.3 хувьд 16-20 минут, 14.9 хувьд 21 ба түүнээс дээш минут зарцуулжээ. Манай улсад мөрдөж байсан нормативаар нэг өвчтөнд    15    минут зарцуулахаар тогтсон. Энэ талаар Оросын зарим эрдэмтдийн судалгаа ч үүнийг "оновчтой" гэж үзсэн байдаг.
Энэ өнцгөөс харвал нийслэл хотын судалгаанд
хамрагдсан эрүүл мэндийн нэгдлүүдийн 15 минут зарцуулсан үзлэг дөнгөж 27.5% байна. Үлдэх үзлэг нь нэг бол түүнээс бага, эсхүл түүнээс хэт их байна.
Хэт богино хугацаанд үзсэн нь өвчнийг зөв оношлох, эмчлэх, эмч, иргэний бие биенээ ойлгох, хамтран ажиллахад сөрөг нөлөөтэй.
Хэт удаан хүлээлгэх нь үйлчлүүлэгчийг залхааж дургүйг нь хүргэх, гомдол санал гаргах үндэслэл болохын зэрэгцээ үзүүлж чадахгүй болж өвчин нь даамжирч хүндрэхээс эхлээд бас л сөрөг нөлөөтэй. Үзлэгийн кабинетийн ачаалал их биш байхад ачаалал их гараад байгаа нь бүртгэн зохицуулах    тасгийн ажиллагаатай холбоотой /ихэнх ЭМН-үүд бүртгэн зохицуулах тасаггүй болсон/ Үзлэгийн    ачаалал, хүлээгдлийг бий болгож буй бас нэгэн хүчин зүйл нь үйлчлүүлэгчийг олон дахин ирүүлж давтан үздэг, кабинет дамжуулан чирэгдүүлдэг явдал болно. Судалгаанаас    үзэхэд иудалгаанаас    үзэхэд үйлчлүүлэгчдийн 28.9 хувийг нэг удаа, 21.3 хувийг 2 удаа, 16.0 хувийг 3 ба түүнээс дээш vnaa лавтан узсэн буюу дамжуулан
удаа кабинет чирэгдүүлжээ.
Энэ бол "гарааны" судалгаа бөгөөд цаашид иргэдийн гомдол, санал, сэтгэл ханамж, үзлэгийн нэг үйлчлүүлэгчид зарцуулсан хугацаа, үйлчлүүлэгчийн хүлээгдлийг    үзлэгийн кабинетуудын    жилийн ачаалал, сарын ачаалал, өдрийн    ачаалалтай харьцуулан    "чанарынүзүүлэлт" болгож болно гэж үзэж байна. Хотын    амбулатори- поликлиникийн хүн амд эмнэлгийн тусламж үзүүлэх зохион    байгуулалтын чанарын үнэлгээ нь олон шалтгаант шинж чанартай ч чанарын хөгжлийн өнөөгийн үе шатанд эдгээр үзүүлэлтийг ашиглан    шийдвэрлэхасуудлыг үе шаттайгаар сайжруулж болно.