Өгүүллийн PDF-ийг татах
Гэдэсний халдварт өвчин нь ундны ус хоол хүнсний хангамж хүн амын ариун цэвэр халдвар хамгаалал орчнйы нөхцөл зэрэгтэй хамааралтай байдаг. /2,4,5/
Цусан суулга вируст гепатит өвчний урьдчилан сэргийлэлт аориун цэвэр эрүүл ахуй ба халдвар эсэргшүүцэх халдварын голмтыг эрт илрүүлэх ариутгал халдваргүйтгэлийг хийх сургалт сурталчилгааг нийтийг хамруулах нь сэргийлэлтийн үндэс болдог тухай эрдэтэд судаалчид ТЭМДЭГЛЭЖЭЭ./1,2,3/ Зорилго
Хүн амын өвчлөлөөс вируст гепатит цусан суулга өвчний тохиолдлын түвшинг хөдөөгийн нөхцөлд судлаж нөлөөлөх хүчин зүйлээс ариун цэвэр халдвар хамгаалалтын дэглэмтэй холбон дүгнэлт гаргах зорилгыг агуулсан.
Судалгааны арга зүй материал
Говь-Алтай аймгийн эрүүл мэндийн газар аймгийн нэгдсэн эмнэлэг нийгмийн эрүүл мэнгдийн төвийн 1992-2002 онд бүртэгдсэн вируст гепатит 2259 тохиолдол цусан суулга өвчний 184 тохиолдпыг нас хүйс улиралчлал Алтай хот сумын түвшингээр судлав.
Судалгаанд эрүүл мэндийн бүтгэл картуудаас халдварт өвчнитй голмтын халдвар судалгааны карт /ЭММ №10а ЭМНХЯ/ ,
ЭМНХЯ 1997-7 аар батлагдсан "яаралтай мэдээлэх хуудас" -уудыг ашилав. Аймгийн эрүүл мэндийн газрын халдаврт өвчин судаллын багт бүртэгдсэн өвчлөл суиын эмнэлгүүдэд хэвтэн эмчлүүлэгчийн яаөралтай мэдээлэх хуудсуудыг түүвэрлэн нэг бүрчлэн тулган судлаж жил бүрийн тайлангийн материалтай тулган жишиж үзэв. Өвчлөлийн түвшинг судпахадаа экстенсив үзүүлэлт харицуулах үзүүлэлтийг бодож гаргах интенсив үзүүлэлтийг бодит тоо харицангуй ба дундаж хэмжигдхүүнүүдийг хялбарчлах аргуудыг ашигласан болно. Экстенсив болон интенсив үзүүлэлийн аргуудыг х^рэглэсэн юм. Судалгааны үр дүн
Говь-Алтай аймгийн хүн амын халдварт өвчнөөс вируст гепатит, цусан суулга өвчний түвшинг сүүлийн 11 жилийн материалаар харицуулсан үзүлэлт /1992-2002, 10 000 хүн амд /
Энэхүү судалгаанаас үзэхэд, сүүлийн 11
жилийн /1992-2002/ дунджаар вируст гепатитын өвчлөлийн тохиолдол 205,4 буюу 10000 хүн амд 29,2, байгаагийн дотор вируст гепатитын хамгийн бага өвчлөл 1993 оны 91 тохиолдол буюу 10000 хүн амд 12,7 болсон нь, 11 жилийн дунджаас 2,3 ,дахин бага байхад вируст гепатитын хамгийн их өвчлөл 2000 онд 583 тохиолдол бүртэгэдэж 10000 хүн амд 84,1 болсон нь аймгийн дунджаас 2,9 дахин нэмгэджээ.
Харин цуснан суулгын өвчлөл 11 жилийн дундажаар 138 тохиолдол буюу Ю 000 хүн амд 2,3 байгаагийн .жилээр хамгийн бага өвчлөл 2001 онд 3 тохиолдол буюу 10 000 хүн амд 0,4 хамгийн их өвчлөл нь 1994 онд дээрхи үзүүлэлт 45 тохиолдол 6,0 бүртгэгдсэн байна.
Вируст гепатит , өвчний тохолдол 2000-2002 онд 10000 хүн амд 28,8- 84,1 болж, бсөн нэмэгдэж байгаа нь сүүлийн үед ариун цэвэр, халдвар хамгааллын дэглэм суларч, хүн амын эрүүл мэндийн боловсрол, мэдпэг чадамж хангалтгүй, нөгөө талаас хөдөөгиин хүн амын ядуурал, зуд турханы нөлөөнд нэрвэгдэж амьдралын түвшин доои^илж байгаатай зар/v хэсэг нь холбоотой гэк бид үзэж байна.
Харин цусан суулга өвчин сүүлийн 3 жилийн байдлаар / 2000-2002 / 10000 хүн амд 0,4-1,2 болж буурсан үзүүлэлт гарч байгаа нь бусад суулгалт халдвараас ялган салгаж оношлох үйл ажиллагаатай ч олбоотойгоор багасан мэт харагдаж байж болохыг үгүйсгэхгүй.
Ер нь халдварт өвчнийг бууруулах хүн амын ариун цэврийн түвшинг дээшлүүлэх, халдварын голомт болон албан газар, сургууль, цэцэрлэг, хүнмний бүтээгдхүүний цэг салбаруудад уридчилан сэргийлэх ариутгал шавьжгүйтгэл, мэрэгчгүйтгэл халдваргүйтгэлийн заавар журмаар хийгдэх ажил үндсэндээ орхигджээ. Хүснгэт №2
Говь -Алтай аймгийн Вируст гепатит цусан суулгын өвчлөлийг улирлаар нэгтгэн гаргасан үзүүлэлт
Энэхүү хүснэгтээс үзвэл өвчлөлд угафлын нөлөө аль хир байдгийг тодруулан судлахад, 11 жилийн дунджаар /1992-2002/ Вируст гепатитын өвчлөлийн тохиолдол 456 /40,2%/ ,1992-1997 онд дээрхи үзүүлэлт 378 /36,1%/ ,1998-2002 онд 534 /44,1%/, байгаа нь, 1-р улиралд өвчлөлийн тохиолдол хамгийн өндер түвшинд, эхний байрыг эзлэж байна.
Вируст гепатитын өвчлөлийн улиралчлалырг 11 жилийн дунджаар үзүүлвэл 236 /20,9%/, 1992-1997 онд дээрхи үзүүлэлт 225 /21,5%/, 1998-2002 онд, 247 /20,4%/, байна.
Вируст гепатийг нь, хүйтэн сэрүүний улиралд хүн ам бөөгнөрч сууришилын байдалд орох, нөгөө талаас хүнсний ногоо, жимс жимсгэнийг дотоодын болоод гадаадын орнуудаас зөөвөрлөх, хүнсэндээ хэрэглэхдээ, эрүүлахуй халдвар хамгаалын дэглэмийг зөрчиж, угааж цэвэрлэх дэглэмийг аладгдуулж хүнсэнд хэрэглэх явдалтай холбоотой гэж бид үзэж байна.
Харин цусан суулга өвчнийг улирлаар үзвэл, 11 жилийн дундажаар 2-р улиралд тохиолдол 34/36,9%/, дээрхи үзүүлэлт 1992-1998 онудад, 41 /28,9%/, 1998-2002 онд 11 /26,1%/ байхад, 1, 4-р улирлуудад цусан суулгын өвчлөл нэмэгдэх хандпагатайг 1992-1997 оны 1-р улиралд 41 /28,9%/, 1998-2002 онд 13 /30,9%/, байсан бол, мөн оны 4-р улиралд дээрх үзүүлэт 35 /24%/ ба 13 /30,9%/ байнгаа нь урин дулаан улиралд цусан суулгын өвчлөал нэмэгддэг ба хүсний аюулшуй байдал, гэдэсний халдварыг дамжуулагч тараагч ялаа батгана, хог хаягдал, бохир орчинд ахуйн хортон шавьж өсен үржих, ундааны усны ариун цэвэр эрүүл ахуй халдвар хамгаалалын аюулгүйн журам зөрчигдөж усыг туухийгээр уух хэрэглэх амьдралын түвшинтэй тувшинтэй хамааралтай байж болох юм. Хүснгэт №3 Вируст гепатит цусан суулгын өвчлөлийг ажил мэргэжлээр нэгтгэн гаргасан үзүүлэлт /1992-1998, 1998-2002 % аар /
Энэ 3-р үзүүлэтээс үзвэл, вируст гепатитаар өвчлөгсөдийг ажил мэргэжпээр нь ангилвал, 1992-1997 онуудад, гэртээ хүмүүжиж бойжиж байгаа хүүхэд 39,3%,
ажилгүйчүүд 13,5%, 1998-2002 онд дээрхи үзүүлэлтүүд 36,50 ба 7 7% болж сурагчид 25%-ийг эзлэх болжээ. Сурагчид, гэртээ байгаа хүүхдийн тоо буураагүй , харин ажилгүйчүүд 5,8%-иар багассан байна. Гэртээ байгаа хүүхдийн их өвчилж байгаа мэт харагдавч, энэ нь цэцэрпэг ясилаар хүмүүжиждэг хүүхдийн тоо цөөн байдагтай холбоотой гэж үзэж байна
Харин цусан суулга өвчний тохиолдол 1992-1997 онд өвчлөгсөдийн 46,6%, 1998-2002 онд 45,2%-ыг эхний байранд байгаа нь вируст гепатит, цусан суулга өвчин голдуу бага насны хүүхдэд илүүтэй тохиолддогыг харуулж байна.Бага насны хүүхдийн дунд вируст гепатит, цусан суулга өвчний их байгаа нь тэдний биеийн онцлог, ариун цэвэр эрүүл ахуйн дэглэм сахихтай холбоотой байж болох юм.
Вируст гепатиг, цусан суулгын өвчлөлийг тухайн онуудын өвчлөлийн бүлэглэсэн Насны ангилаар 1992-1997 онд вируст гепатитээр (өвчлөгсөдөөс 0-16 насны хүүхэд 65,3|% 1998-2002 онд дээрхи үзүүлэлт 78,2%,болж өссөн байхад, 1992-1997 онд цусан суулгаар өвчлөгсдөөс 0-16 наны хүүхэд 61,9%, 1998-2002 онд дээрхи үзүүлэлт 66,7% болсон нь ойролцоо, түвшинд байгааг харуулж байна. Үүнээс үзвэл вируст гепатит, цусан суулга өвчин нь ихэвчлэн бага насны хүүхэд илүүтэй өвчилдөг гэсэн судалгаатай бидний судалгаа дүйж байна.
1992-2002 онд вируст гепатитын 1644 /72,8%/, Алтай хотод, 615 /2/1,2%/, сумуудад дээрхи онд цусан суулгын 184 тохиолдол бүргэтэгдсэнээс Алтай хотод 149/81% / сумуудад 35 /19% /гарчээ. Дүгнэлт
1. Вируст гепатит сүүлийн 11 /1992-2002 / жилийн өвчлөлийн тохиолдол 205 буюу 10000 хүн амд 29,2 % 00, хамгийн баг өвчлөл 1993 онд 91 тохиолдол буюу 127%00 хамгийн өндөр өвчлөл 2000 онд 583 буюу 84,1 %00, болж, аймгийн дундажаас 2,9 дахин нэмэгдсэн нь хүн амын ариун цэвэрийн түвшинг дээшлүүлэх халдварын голомт болон хүнсний аюулгүйн баталгаа алдагдаж, хүүхдийн байгууллага, хүнсний цэгүүдэд, урьдчилан сэргийлэх, ариутгал, шавьжгүйтгэ, мэрэгчгүйтгэл халдваргүйтгэлийн ажил үндсэндээ орхигдсоноос нөлөөлсөн гэж үзэж байна.
2. Цусан суулгын өвчлөл 11 жилийн дунджаар 16,8 тохиолдол буюу 10000 хүн амд 2,3%00, хамгийн бага өвчлөл 2001 онд 3 тохиолдол буюу 0,4 %00 хамгийн их өвчлөл 1994 буюу 6 %00, болсон нь, суулгат бусад халдвараас ялган салгах, оношлолтын алдаатай холбоотой байж бопох юм гэж бид үзэж байна.
3. Вируст гелатит, цусан суулгын өвчлөлийг насны ангилалаар бүлэгэлэн гарагсан шүзүүлэлтэр 19921997 онд вируст гепатитаас өвчпөгсөдеөс 0-16 насны хүүхдийн 65,3% 1998-2002 онд дээрхи үзүүлэлт 78,2%, болж
өссөн байхад, 1992-1998 онд цусан суулгаар өвчилсөн 0-16 насныхан 61,9%, 1998-2002 онд дээрхи үзүүлэлт 66,7%, байгаа нь бага насны хүүхэд илүүтэй өвчилдөг гэсэн судалгаатай бидний судалгаа дүйж байна.
2. Я.Дагвадорж, Б Баярмагнай, Б. Байгаль, Д НаранцэцэгД. Долгор \"Монгол дахь Е вируст гепатитыг судлах асуудалд\" \" Урьдчилан сэргийлэх анагаах ухааны асуудалд \" УБ, 1998 Х-49.
3. Т.Дэлгэр, Б.Байгаль, Т. Аира, С.Ананд \"Гэдэсний халдварт өвчний бутэц Халдварт j вчний тулгамдсан асуудлууд\" УБ, 1999, 24-26
4. П. Нямдаваа, X. Цацрал, Т. Оюунбат, О. Энхбат, Ш. Янжмаа, Ж. Оюунбилэг \" Насанд хурсэн эруул монгол эрчуудэд В вируст гепатитын маркерийн тархалтыг судалсан дун \"Урьдчилан сэргийлэх анагаах ухаасны асуудлууд\" УБ 1998 Х-50.
5. В.И, Покровский Н.Д. Ющук \"Этиология, эпидемиология, патогенез дезинтерия\" Москва,1994, C11..J6-35.
