Оюунгэрэл.Ц.1, Нарангарав .Б2, Түмэндэмбэрэл.Ц2., Амарбаясгалан.Р2, Энхцэцэг.Г2 , УНТЭ, МСК1 2
Өгүүллийн PDF-ийг татах
Товч утга:
Тархины харвалт нь өндөр хөгжилтэй орнуудад насанд хүрсэн хүн амын тахир дутуу болох үндсэн шалтгаан, тэнэгрэлийн 2 дахь гол шалтгаан болж байна. Жилд 1 сая хүн тутамд 2400 шинэ харвалт бүртгэгдэж байгаа ба тэдгээрийн <50% нь 1 жилийн дараа өөртөө үйлчлэх чадвартай болж байна. Эдгээр өвчтнүүдийн олонхи нь мэдрэлийн голомтот дутагдал ба танин мэдэхүйн алдагдал эсвэл зан төрхийн өөрчлөлттэй үлдэж байгаа бөгөөд энэ нь гэр бүлийн амьдрал, мэргэжлийн чадварт муугаар нөлөөлж байна.
Ангилал
Тархины харвалтын дараахь тэнэгрэл нь бүх хэлбэрийн тэнэгрэлийг дотроо багтааж болох ба тэдгээр нь шалтгаанаас хамааралгүйгээр харвалтын дараа илэрч болно. Өмнө нь судасны шалтгаантай тэнэгрэл, дегенератив тэнэгрэл (ялангуяа Альцгеймерийн өвчин), эсвэл холимог тэнэгрэл (тархины судасны шалтгаантай болон нейродегенератив өөрчлөлт зэрэгцсэний үр дүнд үүссэн тэнэгрэл) оношлогдсоны дараа харвалт өгсөн өвчтнийг хянахад хэрэгтэй ойлголт юм.Тархины шигдээс, цус харвалт ба цагаан бодисын эмгэгийн шууд үр дагавар болж үүссэн тэнэгрэлийг судасны шалтгаантай тэнэгрэл гэнэ. Гэвч тархины харвалтаар өвчилсөн хүн бүрт судасны шалтгаантай тэнэгрэл үүсэхгүй.Энд “тэнэгрэл” гэсэн ойлголтоос илүү ”танин мэдэхүйн алдагдал”-д анхаарлаа хандуулах нь зүйтэй, учир нь тархины харвалтын дараахь танин мэдэхүйн алдагдал гэдэг нь тэнэгрэлийн шалгуурт хүрэхээр хүнд бус, тархины харвалтын үр дагавар болон үлдэж буй танин мэдэхүйн бүх алдагдлуудыг багтаана. Танин мэдэхүйн тэнэгрэлгүй алдагдал нь тархины харвалт өгсөн хүн амд харваагүй хүн амаас 3 дахин их байдаг.
Тархалт
Тархалтын судалгаануудад, ТХДТ-д харвахаас өмнө оношлогдсон тэнэгрэл болон харвалтын дараа шинээр илэрсэн тэнэгрэл хоёул багтдаг. Хүн амд суурилсан судалгаанд, тархины харвалт өгсөн өгүүлэмжтэй хүн амд тэнэгрэлийн тархалт 30 % орчим буюу харвалт өгөөгүй хүн амаас 3,5- 5,8 дахин өндөр байсан (24,25). Эмнэлэгт суурилсан судалгаануудад, ТХДТ-ийн тархалт 5,9-32%-д хэлбэлзсэн. Эдгээр судалгаанд, ТХДТ-ийн тархалт тархины харвалтын дараа 1 жил эсвэл түүнээс дээш хугацаанд хийсэн судалгаанаас З сарын дотор хийсэн судалгаануудад илүү өндөр байгаа нь энэ хугацаан дахь нас баралтаар тайлбарлагдаж байна гэжээ. Тэнэгрэл нь харвалттай өвчтөнд нас баралтын зэргийг ихэсгэдэг байна (26-33). С удалгаанууд дахь тархалтын ялгаа нь судалгаанд авсан хүн амын дундаж нас, тархины харвалтын дараа танин мэдэхүйн алдагдлыг үнэлсэн хугацаа ба тэнэгрэлийг үнэлсэн шалгуурын ялгаагаар тайлбарлагдана. Мөн судалгаануудын тархалтын ялгаа нь судалгаанд оруулсан шалгуураас хамаарч болох юм. Хэлгүйдэлтэй болон мэдрэлийн хүнд алдагдалтай өвчтөнүүдэд танин мэдэхүйн хүнд зэргийн алдагдал байх боломжтой боловч эдгээр өвчтөнүүд мэдрэл сэтгэцийн шинжилгээнд орох боломжгүйгээс ихэнхи судалгаанаас хасагддаг, энэ нь тэнэгрэлийн тархалтыг дутуу үнэлэхэд хүргэж байна.
Өвчлөл
Өвчлөлийн судалгаануудад мөн тархалтын судалгаатай адил арга зүйн маргаантай асуудлууд байна.. 25 жилээс дээш хийсэн хүн амд суурилсан судалгаанд ТХДТ-ийн тохиолдлын хуримтлал 1 жилийн дараа 7%, 3 жилийн дараа 10%, 5 жилийн дараа 15%, 10 жилийн дараа 23%, 25 жилийн дараа 48% байсан(46). Эмнэлэгт суурилсан судалгаануудад, ТХДТ-ийн өвчлөл 1 жилийн дараа 9-16,8%, 3 жилийн дараа 24-28,5%, 4 жилийн дараа 21,5-33,3%, 5 жилийн дараа 32 % байсан.
Рочесторийн судалгаанд, тэнэгрэлийн харьцангуй эрсдэл (харвалттай амьд үлдсэн хүн ам дахь тэнэгрэлийн эрсдлийг харваагүй хяналтын бүлгийн хүн амын тэнэгрэлийн эрсдэлд хувааж олно) нь 1 жилийн дараа 8,8 (95% CI 6,8-10,9 ), 3 жилийн дараа 4,2 (3,4-5,0), 5 жилийн дараа 3,5 (2,9-4,1), 10 жилийн дараа 2,5 (2,2-3,0), 25 жилийн дараа 2,0 (1,6-2,4) байсан. Эмнэлэгт суурилсан судалгаануудаас ижил үр дүн гарсан. Тархины шигдээсийн дараахь эхний 4 жилийн дотор шинээр үүсэх тэнэгрэлийн эрсдэл хяналтын бүлгээс 5 дахин өндөр (тэнэгрэлийн өвчлөлийн зэрэг харвасан өвчтөнд жилд 100 хүнд 8,5 тохиолдол, хяналтын бүлэгт жилд 100 хүнд 1,4 тохиолдол). байсан. Дүгнэхэд эмнэлэгт суурилсан болон хүн амд суурилсан судалгаануудаас ижил үр дүн гарсан, харвалт нь тэнэгрэлийн эрсдлийг хоёр дахин ихэсгэдэг, энэ эрсдэл нь харвалтын дараахь эхний 6-12 сард хамгийн өндөр (барагцаалбал 5 харвалттай өвчтний нэг нь тэнэгрэлтэй байдаг) байдаг ба хожуу үүсэх тэнэгрэлийн эрсдэл (Альцгеймерийн өвчнийг оруулаад) ч бас харвалтын дараа 2 дахин ихэсдэг байна.
ТХДТ- ийн тодорхойлох (шийдвэрлэх) хүчин зүйлүүд Өвчтний хүн амзүйн болон эмнэлзүйн онцлог шинжүүд
Хөгшрөлт нь ТХДТ-ийн том шийдвэрлэх хүчин зүйл юм. Нью- Иоркд хийсэн судалгаанд (дунджаар 21 сар дагаж судалсан) 60-69 насанд харвасан өвчтний 15%,70-79 насанд 26%, >80 насанд 36 %-д шинээр тэнэгрэл оношлогдсон ба олонхи судалгаанд ТХДТ-ийн эрсдэл хүйсээс хамаарахгүй байсан. Харин боловсролын түвшин бага байх нь биеэ даасан ТХДТ-ийн урьдаас таамаглах хүчин зүйл болж байсан Харвахаас өмнө тэнэгрэлгүй танин мэдэхүйн алдагдалтай байсан өвчтнүүдэд ТХДТ-ийн эрсдэл өндөр байсан. Харвалтын өмнөх танин мэдэхүйн алдагдлыг стандарт асуумжаар үнэлж судлахад, энэ нь харвалтын дараахь эхний 3 сард болон 3 жилийн дараахь ТХДТ-ийн өндөр эрсдэлтэй хамаатай байсан.Артерийн даралт ихсэх өвчин нь судасны шалтгаантай тэнэгрэл ба Альцгеймерийн өвчний эрсдэлт хүчин зүйл боловч ТХДТ-ийн эрсдэлт хүчин зүйл болох нь гарцаагүйгээр тогтоогдоогүй байна. Гэвч артерийн даралт өндөр байх нь ТХДТ-ийн эрсдлийг ихэсгэдэг болохыг шууд бусаар нотолсон судалгаанууд байна. Үүнд: Давтан харвалтаас урьдчилан сэргийлэхэд периндоприл хэрэглэсэн судалгаа(PROGRESS)-нд өмнө нь харвалтаар өвчилсөн эсвэл тархины цус хомсрох дайрал тохиолдож байсан өвчтнүүдэд артерийн даралтыг бууруулж, АД-ыг тогтвортой хэвийн түвшинд барихад, давтан харвалт өгсөн хүмүүст тэнэгрэлийн эрсдэл буурч байгааг илрүүлсэн. Мөн өөр хэд хэдэн судалгаанд чихрийн шижин, тосгуурын жирвэлзэл, зүрхний шигдээс зэрэг нь ТХДТ–д биеэ даасан эрсдэлт хүчин зүйл болж байсан.Тархины хүчилтөрөгчийн дутагдал-цус хомсрох байдалд хүргэдэг өвчнүүд, тухайлбал: эпилепсийн уналт, үжил, зүрхний хэм алдагдал ба зүрхний дутагдал зэрэг нь ТХДТ-ийн эрсдлийг ихэсгэдэг. Гэвч гипокси-ишемийн эмгэг болон тэнэгрэлийн хоорондох шалтгааны хамаарлыг бүрэн тогтоогоогүй.ТХДТ-д гиперлипидемия, гипергомоцистейнемия, архи ба тамхины хэрэглээ зэргийн нөлөөлөл нотлогдоогүй хэвээр үлдсэн. Гэвч тамхины талаархи үр дүнгүүдийг анхааруулгатай тайлбарласан нь зүйтэй, учир нь тамхидалт нь харвалтын дахилт, нас баралт аль алинд нь нөлөөлдөг.
Мэдрэлийн дүрс оношлогооны онцлог шинжүүд
Тархины КТ ба СРТ-т гарсан тархины шигдээс нь эмнэлзүйд голомттойгоо тохирох мэдрэлийн голомтот алдагдалгүй байдаг шигдээсийг шинж тэмдэггүй (чимээгүй) шигдээс гэнэ. Нэг судалгаанд шинж тэмдэггүй шигдээсүүд болон ТХДТ-ийн хооронд хамаарал олдоогүй, гэвч уг судалгаанд харвалтын өмнөх танин мэдэхүйн үнэлгээ стандартын дагуу байгаагүйгээс судалгаа дутуу үнэлэгдсэн байсан. Бусад судалгаануудад шинж тэмдэггүй шигдээснүүд нь ТХДТ-ийн биеэ даасан урьдчилан таамаглах хүчин зүйл болох нь маргаангүйгээр нотлогдсон. Шинж тэмдэггүй шигдээсийн нөлөө нь тархины харвалт болон танин мэдэхүйн алдагдын шинжилгээ хоёрын хоорондох зай удаан байх үед илүү чухал байсан. Lille-ийн судалгаанд шинж тэмдэггүй шигдээс нь ТХДТ-тэй 3 дахь жилд, харин Maastricht-ийн судалгаанд 1 жилийн дараа биеэ даасан хамаарал харагдсан.Тархины тархмал хатингарал нь ТХДТ-ийн өндөр эрсдэл болдог. Харвахаас өмнө тэнэгрэл илэрсэн өвчтнүүдэд медиал-темпорал дэлбэнгийн хатингарал хамгийн элбэг, гэвч энэ нь тэнэгрэлгүй харвалттай өвчтөнд ч мөн илэрч болно. Медиал-темпорал хатингарал нь Альцгеймерийн өвчний үед өвөрмөц бус, Альцгеймерийн өвчин ба судасны шалтгаантай тэнэгрэл хоёуланд нь илэрдэг байна. Ахимаг насны харвалттай, тэнэгрэлгүй өвчтнүүдэд (дундаас хүнд зэргийн медиал-темпорал хатингаралтай) мэдрэл-сэтгэцийн шинжилгээ хийхэд ой санамж болон харааны баримжаалал буурсан, харин аман яриа болон гүйцэтгэх үйл ажиллагаа хадгалагдсан байсан.Цагаан бодисын өөрчлөлт нь ТХДТ-ийн биеэ даасан урьдчилан таамаглах хүчин зүйл бөгөөд энэ нь бусад чухал хүчин зүйлүүдтэйгээ нэгдэж нөлөөлнө. Үүнд: тархины хатингарал, энэ нь цагаан бодисын эмгэгтэй өвчтнүүдэд илүү өндөр давтамжтай илэрдэг; хонхлойт шигдээсүүд, цагаан бодисын эмгэгтэй эмгэг жамаараа холбогддог; давтан харвалт, энэ нь харвалт дангаараа байхаас харвалттай өвчтнүүдэд цагаан бодисын эмгэг хамт байх нь илүү элбэг тохиолддог.Мэдрэлийн дүрс оношлогоо ба харвалтын дараахь танин мэдэхүйн алдагдлын хамаарлыг тодорхойлсон судалгаануудад, хонхлойт шигдээс, зүүн духны дэлбэнгийн хатингарал ба таламусын шигдээс зэрэг нь танин мэдэхүйн алдагдлын биеэ даасан урьдаас таамаглах хүчин зүйл болж байсан. Мөн шинж тэмдэггүй шигдээс, тархины тархмал хатингарал, медиал-темпорал хатингарал ба цагаан бодисын өөрчлөлт зэрэг нь ТХДТ-ийн урьдаас таамаглах хүчин зүйл байсан.
Тархины харвалтын шинж чанарууд
Олонхи судалгаанд харвалт эхлэхдээ хүнд зэргийн эмнэл зүйн голомтот алдагдалтай бол ТХДТ-ийн эрсдэл өндөр байдаг хамаарал ажиглагдсан.ТХДТ-ийн эрсдэл ба түүний хүндийн зэрэгт тархины харвалтын хэлбэр (тархины цус харвалт эсвэл тархины шигдээс) нөлөөлөхгүй байсан. Гэвч харвалтын хэлбэрүүдийн хоорондох амьд үлдэх зэргийн ялгаа нь энэ судалгааны үр дүнгийн тайлбарыг хүндрүүлэхэд хүргэж байна. Framingham-ын судалгаанд том артерийн бүсийн шигдээс, хонхлойт шигдээс ба шалтгаан тодорхойгүй шигдээсүүд зүрхний эмболийн гаралтай шигдээсээс илүү ТХДТ-д хүргэх өндөр эрсдэлтэй байсан. Бусад судалгаануудад, ТХДТ-ийн эрсдэл нь жижиг судасны бөглөрөлтэй өвчтөнд том артерийн бүсийн харвалттай өвчтнөөс доогуур байсан. Хүнд зэргийн мэдрэлийн голомтот дутагдалд хүргэж байгаа, ТХДТ үүсэх магадлал өндөр шигдээсийн хэлбэрт нас баралтын зэрэг нь өндөр байсан. Харвалт дахих нь ТХДТ-ийн эрсдлийг ихэсгэдэг.Супратенториал гэмтэл, зүүн тал бөмбөлгийн гэмтэл, тархины урд болон хойд артерийн бүсийн шигдээс, олон тооны шигдээс ба “strategic infarcts” зэрэг нь хамгийн багадаа хоёр судалгаанд ТХДТ-тэй хамааралтай болох нь харагдсан. Strategic infarct гэж бусад хүчин зүйлгүйгээр (жишээлбэл: тархинд өөр гэмтэл байхгүй үед) биеэ даан тэнэгрэлд хүргэх тархины шигдээсийг хэлнэ. Стратегийн чухал байрлалд зүүн өнцгөн атираа (left angular gyrus), inferomesial temporal ба mesial frontal байрлалууд, таламус (talami), зүүн дотор капсулын өвдөг (left capsular genu),сүүлт бөөм (caudate nuclei) зэрэг нь орох бөгөөд эдгээр байрлалын талаар 20 гаруй жилийн өмнө жижиг судалгаа болон тохиолдлуудад тархины СРТ-гүйгээр дүрслэн тэмдэглэж байжээ.
Тархины харвалтын тавиланд ТХДТ-ийн нөлөөлөл
Нас баралт
Хүн амд суурилсан болон эмнэлэгт суурилсан судалгаануудад хоёуланд нь ТХДТ-тэй өвчтнүүдэд нас баралт өндөр байсан. Удаан хугацааны нас баралтын зэрэг нь ТХДТ-тэй өвчтөнд (хүн ам зүйн хүчин зүйлүүд, зүрхний эмгэгтэй хавсрах, харвалтын хүнд зэрэг, давтан харвах зэрэг хавсарснаас ) 2-6 дахин өндөр байсан. Харвахаас өмнө тэнэгрэлтэй байсан өвчтнүүдэд нас баралтын зэрэг 2-5 дахин өндөр байсан.
ТХДТ-тэй өвчтөнд нас баралтыг ихэсгэхэд хэд хэдэн хүчин зүйлүүд нөлөөлж болох юм. Үүнд : 1. Тэнэгрэлийн шалтгаанаас хамааралгүйгээр бүх тэнэгрэлтэй өвчтөнд нас баралт өндөр байдаг. 2. Харвалтын дараах нас баралт тэнэгрэлтэй өвчтөнд өндөр байж болно. 3. Тэнэгрэл нь хүнд зэргийн судасны эмгэгүүдтэй холбоотой илэрдэг ба хүндрэл ихтэй байдаг. 4. Тэнэгрэл нь бусад хавсарсан өвчнүүдийг дордуулдаг. 5. ТХДТ-тэй өвчтнүүдэд харвалтын урьдчилан сэргийлэх эмчилгээ хангалттай хийгдэхгүй хаягддаг, энэ нь шинэ харвалт болон нас баралтыг ихэсгэдэг байж болох юм.
Тархины харвалтын дахилт
Нью-Иоркийн судалгаанд, харвалтын дараахь эхний 3 сард тэнэгрэл оношлогдоход харвалт дахих эрсдэл 3 дахин ихсэж байгаа хамаарал харагдсан (харьцангуй эрсдэл: 2,71; 95% CI 1,36-5,42).
Үйл ажиллагааны алдагдал
Судалгаануудаас дүгнэхэд, ТХДТ-тэй өвчтнүүдэд үйл ажиллагааны алдагдал илүү хүнд, тэдгээр өвчтнүүд өөртөө бүрэн үйлчлэх чадваргүй, цаашилбал өдөр тутмын амьдралын үйл ажиллагаанд биеэ даан оролцох чадваргүй болдог байна.
ТХДТ-ийн эмчилгээ
ТХДТ нь өвөрмөц эмчилгээ шаардахгүй. Тархины харвалтын урьдчилан сэргийлэлтийн удирдамжийг ашиглах нь зүйтэй, гэвч бид тэнэгрэлтэй өвчтөнд харвалтын хоёрдогч урьдчилан сэргийлэлтийн маргаантай асуудлуудыг бодолцох хэрэгтэй. Хэд хэдэн туршилт судалгаанд артерийн даралтыг бууруулах нь тэнэгрэлийн эрсдлийг бууруулж байсан. Тэнэгрэлд чиглэсэн шинж тэмдгийн эмчилгээ шаардлагатай байна. Гэвч яг ТХДТ-д тусгайлан хийгдсэн туршилт судалгаа байхгүй. Альцгеймерийн өвчин ба судасны шалтгаантай тэнэгрэл хоёуланд нь холинергийн дутагдал хосолдог, тиймээс эдгээрт хоёуланд нь холинэстеразийн ингибитороор эмчилэхэд үр дүнтэй байдаг. Ацетилхолинэстераза ба бутирилхолинэстеразийн ингибитор ривастигмины богино хугацааны эмчилгээний дараа судасны шалтгаантай эрсдэлт хүчин зүйлтэй, Альцгемерийн өвчинтэй өвчтөнд цэвэр Альцгемерийн өвчинтэй өвчтөнтэй харьцуулахад шинж тэмдгийн үр дүн гойд сайн болох нь харагдсан.
1. Murray CJ, Lopez AD. Global mortality, disability, and the contribution of risk factors: Global Burden of Disease Study. Lancet1997; 349: 1436–42.
2. Hankey GJ, Warlow CP. Treatment and secondary prevention of stroke: evidence, costs, and effects on individuals and populations. Lancet 1999; 354: 1457– 63.
3. Leys D, Bandu L, Henon H, et al. Clinical outcome in 287 consecutive young adults (15 to 45 years) with ischemic stroke. Neurology 2002; 59: 26–33.
4. Mackowiak-Cordoliani MA, Bombois S, Memin A, Henon H, Pasquier F. Poststroke dementia in the elderly. Drugs Aging 2005; 22: 483–93.
5. Rothwell PM, Coull AJ, Giles MF, et al. Change in stroke incidence, mortality, case-fatality, severity, and risk factors in Oxfordshire, UK from 1981 to 2004: Oxford Vascular Study. Lancet 2004; 363: 1925–33
6. Roman GC, Tatemichi TK, Erkinjuntti T, et al. Vascular dementia: diagnostic criteria for research studies. Report of the NINDSAIREN International Workshop. Neurology 1993; 43: 250–60.
7. Linden T, Skoog I, Fagerberg B, Steen B, Blomstrand C. Cognitive impairment and dementia 20 months after stroke. Neuroepidemiology 2004; 23: 45–52.
8. Pohjasvaara T, Erkinjuntti T, Ylikoski R, Hietanen M, Vataja R, Kaste M. Clinical determinants of poststroke dementia. Stroke 1998; 29: 75–81.
9. Inzitari D, Di Carlo A, Pracucci G, et al. Incidence and determinants of poststroke dementia as defined by an informant interview method in a hospital-based stroke registry. Stroke 1998; 29: 2087–93.
10. Censori B, Manara O, Agostinis C, et al. Dementia after firststroke. Stroke 1996; 27: 1205–10.
11. Tang WK, Chan SS, Chiu HF, et al. Frequency and determinants of poststroke dementia in Chinese. Stroke 2004; 35: 930–35.
12. Tatemichi TK, Foulkes MA, Mohr JP, et al. Dementia in stroke survivors in the Stroke Data Bank cohort: prevalence, incidence, risk factors, and computed tomographic findings. Stroke 1990; 21: 858–66.
13. Tatemichi TK, Desmond DW, Mayeux R, et al. Dementia after stroke: baseline frequency, risks, and clinical features in a hospitalized cohort. Neurology 1992; 42: 1185–93.
14. G, Vestergaard K, Ostergaard Riis J, Ingemen-Nielsen
M. Intellectual impairment in the first year following stroke compared to an age-matched population sample. Cerebrovasc Dis 1996; 6: 363–69.
15. Barba R, Martinez-Espinosa S, Rodriguez-Garcia E, Pondal M, Vivancos J, Del Ser T. Poststroke dementia: clinical features and risk factors. Stroke 2000; 31: 1494– 501.
16. Desmond DW, Moroney JT, Paik MC, et al. Frequency and clinical determinants of dementia after ischemic stroke. Neurology 2000; 54: 1124–31.
17. Henon H, Durieu I, Guerouaou D, Lebert F, Pasquier F, Leys D. Poststroke dementia: incidence and relationship to prestrike cognitive decline. Neurology 2001; 57:
1216–22.
18. Madureira S, Guerreiro M, Ferro JM. Dementia and cognitive impairment three months after stroke. Eur J Neurol 2001; 8: 621–27.
19. Lin JH, Lin RT, Tai CT, Hsieh CL, Hsiao SF, Liu CK. Prediction of poststroke dementia. Neurology 2003; 61: 343–48.
20. Mok VC, Wong A, Lam WW, et al. Cognitive impairment and functional outcome after stroke associated with small vessel disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2004; 75: 560–66.
21. Zhou DH, Wang JY, Li J, Deng J, Gao C, Chen M. Study on frequency and predictors of dementia after ischemic stroke: the Chongqing stroke study. J Neurol 2004; 251: 421–27.
22. Rasquin SM, Lodder J, Ponds RW, Winkens I, Jolles J, Verhey FR. Cognitive functioning after stroke: a one-year follow-up study. Dement Geriatr Cogn Disord 2004; 18: 138–44.
23. Rasquin SM, Verhey FR, van Oostenbrugge RJ, Lousberg R, Lodder J. Demographic and CT scan features related to cognitive impairment in the first year after stroke.
JNeurol Neurosurg Psychiatry 2004; 75: 1562–67.
24. 24. Prencipe M, Ferretti C, Casini AR, Santini M, Giubilei F, Culasso F. Stroke, disability, and dementia: results of a population survey. Stroke 1997; 28: 531–36.
25. Zhu L, Fratiglioni L, Guo Z, Aguero-Torres H, Winblad B, Viitanen M. Association of stroke with dementia, cognitive impairment, and functional disability in the very old: a populationbased study. Stroke 1998; 29: 2094–99.
26. Aevarsson O, Svanborg A, Skoog I. Seven-year survival rate after age 85 years: relation to Alzheimer disease and vascular dementia. Arch Neurol 1998; 55: 1226–
27. Baldereschi M, Di Carlo A, Maggi S, et al. Dementia is a
CLINICAL INVESTIGATION AND CASES
major predictor of death among the Italian elderly: ILSA Working Group, Italian Longitudinal Study on Aging. Neurology 1999; 52: 709–13.
28. Roth M. The natural history of mental disorder in old age. JMent Sci 1955; 101: 281–301.
29. Woo J, Kay R, Yuen YK, Nicholls MG. Factors influencing longterm survival and disability among three-month stroke survivors. Neuroepidemiology 1992; 11: 143–
30. Desmond DW, Moroney JT, Sano M, Stern Y. Mortality in patients with dementia after ischemic stroke. Neurology 2002; 59: 537–43.
31. Barba R, Morin MD, Cemillan C, Delgado C, Domingo J, Del Ser T. Previous and incident dementia as risk factors for mortality in stroke patients. Stroke 2002; 33: 1993–98.
32. Henon H, Vroylandt P, Durieu I, Pasquier F, Leys D. Leukoaraiosis more than dementia is a predictor of stroke recurrence. Stroke 2003; 34: 2935–40.
33. Helmer C, Joly P, Letenneur L, Commenges D, Dartigues JF. Mortality with dementia: results from a French prospective community-based cohort. Am J Epidemiol 2001; 154: 642–48.
34. Pohjasvaara T, Erkinjuntti T, Vataja R, Kaste M. Dementia three months after stroke: baseline frequency and effect of different definitions of dementia in the Helsinki Stroke
Aging Memory Study (SAM) cohort. Stroke 1997; 28: 785–92.
35. Erkinjuntti T, Ostbye T, Steenhuis R, Hachinski V. The effect of different diagnostic criteria on the prevalence of dementia. N Engl JMed 1997; 337: 1667–74.
36. World Health Organization. The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders: diagnostic criteria for research.Geneva, World Health Organization, 1993.
