Улаàнбаатарын АУИС, Тюмен АУИС
Анагаах ухаан биологийн суурь судалгаанд липидийн хэт исэлдэлтийн механизмын судалгаа өнөөгийн хамгиéí сонирхолтой чухал чиглэл боллоо. Биомембраны найрлага дахь тосны хүчлүүдийн болон үл исэлдүүлэгчийí антиоксèдант агуулга, б¿тцийн өөрчлөлт нь эмгэг үүсгэх үндсэн нөхцөл болдог нь тодорхой (1.5).
Бид липидийн исэлдэлиéн явцыг идэвхжү¿лэгч (инициатор) бодисын тусламжтайгаар эрчèмжүүлэн хүчилтөрөгчийг шингээх явцын кинетикййн үзүүлэлтүүдийг хэмжсэн.
СУДАЛГААÍЫ АРГАЧЛАЛ
Донорын 0 (I) бүлгèйн цусыг нимбэгийн хүчлийí натрийн 3,8%-ийн уусмалтай 1:10 харьцаагаар тогтворжуулан, 3000 эр/мин центрифугдэн сийвэн ба улаан эсийн массыг тусад нь салган авсан. Түүнийгээ гептан-изопропанолын ижил
эзэлхүүн бүхий хольцтой 1:100 харüцаатайгаар авч экстракт бэлтгэнэ. Ялгасан экстрактаа 3000 эр/мин-д 5 мин эрг¿¿лнэ. Дараа нь хоёр төрлийн давхраа үүстэл 1 мин тавиад гептаны экстракт дээр усгүй сульфат натрийг хуурайгаар нэмж 1 цаг байлгана. Экстрактаа шүүлтүүрээр шүүж, идэвхижү¿лэг÷ áîдисын хлорбензолд ууссан 1 мл хольцтой хольж хэмжилтийн уурт юүлж хучилтөрөгч шахна. Шахсан хүчилтөрөгчийн эзэлхүүíиé хорогдох кинетик нь хүчилтөрөгчèйг шингээж буй хурдыг тодоðхойлох хэмжигдэхүүн болно. Èäýâõæ¿¿ëýã÷ бодисод динитрилазобисизо тосны х¿члийг сонгосоí. Энэ бодис нь 60±2°С-д чөлөөт радикалыг үүсгэн урвалд орно.
Èдэвхжүүлэгчийн үүсгэсэн анхäагч радикалууд ханаагүй тосны хүчлүүдтэй урвалд орно. Цааш идэвхижсэн ханаагүй тосны хүчлийн молекулууд хүчèлтөрөгчтэй гинжин урвалд орно.
Хэрвээ урвалд саатуулагч (èнгибатор) бодис авбал (тухайлбал витамин Е) гинжин урвал тасарна. Бид судалгааны дараагийн хэсэгт липидийн исэлдэлтэнд физик зарим хүчин зүйлүүдийн нөлөөллийг судлах болно.
СУДАЛГААНЫ ҮР ДҮН БА ХЭЛÝЛЦҮҮЛЭГ
Туршлагаас цусны сийвэнгийн липидийн хүчилтөрөгч шингээх нь хугацаанаас хамааран 2 үе шаттай явагдаж байна.
Эхний үе буюу удаан үåä энэ үеийг индукцийн хугацаа гэж нэрлэдэг. Индукцийн хугацааг «исэлдэлтиéн тогтворжилт» эсвэл үл исэлдэх идэвхийн хэмжигдэхүүí болгон авлаа. (2. 4).
Хоёр дахь ¿åèéã өөрөө хурдсах үе гэж нэрлэдэг. Энэ үеийн хурд нь липидийн хаíаагүй хүчлийн исэлдэлтийн харьцангуй үзүүлэлтийг харуулдаг.Бид эрүүл хүмүүсийн цусны дээрх 2 үндсэн үзүүлэлтèйг тогтоох зорилго тавилаа.
Липидийн экстракт уусгагчèдын зохимжит харьцааг сонгохын тулд 1:10 ба 1:100 гэсэн харьцаануудаар авч үзэхэд 1:100 нь хамгийн тохиромжтой болох нь тодорхойлогдов. Энэ нь исэлдэлтийн индукци бага хугацаанд явагдсанаар тайлбарлагдана. (4).
ХҮСНЭГТ 1
Исэлдэлтийн анхдагч бүтээгдэхүүн болох линолеат болон түүний лийн бусад ханаагүй тосны хүчлүүд буюу 2 хос хоёрчийн холб
тои нэгдлийг хэт ягаан туяаны мужид спектрофотометр, ХЗУ8РЕС-ОКВ-ээр тодорхойлов.' (3.4)
ДҮГНЭЛТ
Дээрх анхдагч б¿тээгдэхүүíий агуулгатай исэлдэлтийн үндсэн тоäîðõоéëоãч хэмжигдэõ¿үнүүд ямар ш¿тýлцэýтýй болохыг насны ахилтаар авч үзэхэд нэмэгдэх нь харагдаж баéна. Мөн эндээс 30 ба тү¿íээс дээш íасны ýрэгтэйчүүдийн липèдиéн исэлдэлтийн индукцийн хугàцаа, исэлдэлтийн хурдны бууðалт íь үл исэлдэх шинж чанар нь багасàх хандлагатайг харуулж áайна. Тухайн насны эмэгтэй донорын дээрхи үзүүлэлт үеийн наñны эрэгтэйчүүдèйн хэмжээнд ойролцоо байгаа учèраас үл исэлдэх шинж чанар харьцаíãуй тогтвортой íь ажиãëагдлаа.
ХҮСНЭГТ 2
Перекèсное оксилениå липидов в биологических мембранах М 1972.
2. В.Б.Гавðèлов, М.Н.Мишкорудêая, Лабораторное дело 1983 №3 х. 33-35,
3. Н.В.Мусатоза, Н.И.Лîнотина, Лабораторное дело 1989 № 3 х. 52—53,
4. В.Н.Ушкалово Авторское ñвидетельство СССР 1303938, А-1,
5. Е.Б.Бурлакова, В.А.Веñеловский, О.Р.Кольс Биоантиокислèтели в регуляции метаболизма в норме и патологии. М 1982 х. 9-20
