Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль
Өгүүллийн PDF-ийг татах
Цочмог лейкоз (ЦЛ) буюу цусны цагаан эсийн хорт хавдар нь цусны үүдэл эсийн болон урьдал эсийн төвшинд янз бүрийн хориг үүссэнээс шалтгаалан хорт хавдрын эсүүд клон байдлаар хяналтгүй үржин олширдог эмгэг юм [1]. ЦЛ-ийн үед цус төлжилт дарангуйлагдаж, ясны чөмгөнд хавдрын эсүүд нэвчин, улмаар бласт зсүүд ямар ч эрхтэнийг гэмтээж болдог байна [1 ]. Бласт эсийн амьдрах хугацаа уртсаж, үйл ажиллагаагаа зогсоох физиологийн дохиог хүлээн авах чадвар нь алдагдсанаас хяналтгүй үржин, эс хөгшрөхөөс "зугтаан" удаан хугацаагаар амьдардаг. ЦЛ нь цусны бусад хавдруудыг бодвол илүү хоруу явцтай, түргэн даамжирдаг, тавилан муутай эмгэг юм [2,3,4].
Дэлхийд жил бүр 257000 орчим лейкозын шинэ тохиолдол бүртгэгддэгээс 12 орчим хувийг хүүхдийн лөйкоз эзэлдэг байна [5], Монгол улсад сүүлийн 5 жилд буртгэгдсэн лейкеми өвчний бүх тохиолдлын 35-38%-ийг хүүхдийн лейкоз эзэлж байгаа нь дэлхийн дунджаас бараг 3 дахин илүү байна. 4 нас хүртэлх хүүхдэд ЦЛ хамгийн их тохиолддог бөгөөд энэ насанд цочмог лимфобласт лейкоз (ЦЛЛ) давамгайлан (75%) тохиолддог ажээ. Харин насанд хүрэгчдэд цочмог миелобласт лейкоз (ЦМЛ) давамгайлан тохиолддог (бүх тохиолдлын 70% нь насанд хүрэгчид) байна.
ЭНЭШТ-ийн статистик мэдээнээс харахад, 2001 онд 11, 2002 онд 21, 2003 онд нийт 27 тохиолдол шинээр бүртгэгдсэн байна. Үүний 66.691% нь 7 хоногоос 6 сарын дотор нас барсан нь тавилан муутай эмгэг болохыг илтгэж байна [11],
Аливаа эмгэгийн үед дархлаа чадамжийг үнэлэх нь эмчилгээний үр дүнг хянах, тавилан тогтоох, зарим талаар онош тодруулах, батлахад ихээхэн чухал ач холбогдолтой байдаг [7,8,9], Цусны хавдартай өвчтөнд илрэх дархлаа хомсдол нь хоёрдогчоор хавдрын үүсгэвэр уүсэх, хүнд явцтай халдварт өртех болон бусад аминд аюултай хүндрэлийг үүсгэх муу үр дагавартай юм [10], Манай орны нөхцөлд лейкозын үеийн дархлааны байдлыг тодорхойлсон судалгааны ажил хомс байгаа бөгөөд энэ чиглэлийн судалгааны ажил ихээхэн шаардлагатай байна.
Судалгааны ажлын зорилго. Бид цочмог лейкозын үеийн эсийн дархлаа чадамжийн өөрчлөлтийгтодруулах зорилго тавин ажиллалаа.
Судалгааны материал, аргазүй. Судалгаанд 2003-2004 онд ЭНЭШТ-ийн цусны тасагт хэвтэн эмчлүүлсэн цусны хавдар онош нь батлагдсан 38 хүүхдийг сонгон авлаа. Эдгээрийн 26 (68,4%) эрэгтэй, 12(31,6%) эмэгтэй байсан бөгөөд 71,1% нь ЦЛЛ, 28,9% нь ЦМЛ оноштой байлаа. Судалгаанд хамрагдсан өвчтөний эсийн дархлаа давтамжийг ХөСүТ-ийн дархлаа судлалын лаборатори дах “BD-FACS count” (Becton Dickinson, Швейцари) бүрэн автомат анализаторыг ашиглан флоуцитометрын аргаар тодорхойллоо. үүнд: Захын цусны Т эсийн гадаргуугийн CD3 (CD3 cell/ mm3), CD4 (CD4 cell/mm3), CD8 (CD8 cell/mm3) маркер болон CD4/CD8-hmm харьцааг тодорхойлсон болно.
Судалгааны үр дүн, хэлцэмж. Судалгаанд хамрагдсан өвчтөнийг 2-5 нас, 6-9 нас, 10-14 нас, 15-18 нас гэж 4 хуваасан бөгөөд дээрх бүлгийн хооронд ялгаа буй эсэхийг тодруулсан юм [Хуснэгт 1]. Бид Я.Амаржаргал нарын эрүүл хүүхдэд CD3, CD4, CD8 маркер тодорхойлсон дүнг хяналт болгон авлаа [12],
Хүснэгтээс харахад 6-9 насанд CD3+T эсийн тоо эрс буурсан (р<0.01) бол 2-5 нас болон 10-14 насны бүлэгт статистик магадлалтай буурсан (р<0.05) дүн гарлаа. Харин 15-18 насанд CD3+ Т эсийн тоо хяналтын бүлгээс буурсан мэт боловч статистик магадтай өөрчлөлт биш (р>0.05) ажээ. Энэ нь цусны хавдартай хүүхдийн нас бага байх тусам Т эсийн тоо гүнзгий хямардагийг илтгэж байж болно. CD4+T эсийн тоог хяналтын бүлэгтэй харьцуулан хүснэгт 2-т толилууллаа.
Хүснэгтээс үзэхэд 2-14 насанд CD4+T эсийн тоо мэдэгдэхүйц буурчээ (р<0.05). Харин 15-18 насанд CD4+T эсийн тоо хяналтын бүлэгтэй харьцуулахад буурсан болов.ч энэ нь статистик магадтай өөрчлелт болох нь батлагдсангүй (р>0.05). Энэ нь хяналтын бүлэгт CD3 ба CD4+ Т эсийн абсолют тоо насны аяар буурах хандлагатай ялангуяа 15-18 насанд мэдэгдэхүйц цөөрсөнтэй холбоотой байж болох ч энэ бүлэгт бусад насны бүлэгтэй харьцуулахад CD3 ба CD4+ Т эсийн тооны өөрчлөлт харьцангуй бага байгаа нь ажиглагдлаа.
CD4+ Т эс нь дархлааны бусад эсүүд идэвхижихэд түлхүүр үүргийг гүйцэтгэдэг учир энэ эсийн тоон өөрчлөлт нь тухайн өвчтөний дархлаа чадамжийг шууд илтгэдэг. Үүнээс үзэхэд цусны хавдрын үед 2-14 насанд эсийн дархлаа дэмжих эмчилгээ хийх зайлшгүй шаардлагатай нь харагдаж байна. Харин 15-18 насанд CD4+ Т эсийн тоо бодитой буураагүй нь насны аяар хүний дархлаа чадамж тогтворждогтой холбоотой байж болох юм. Цусны хавдартай өвчтөний захын цусны CD8+ Т эсийн абсолют тоог хяналтын бүлэгтэй харьцуулан дараах хүснэгтэд үзүүллээ (Хүснэгт 3).
Насны бүх бүлэгт CD8+T эсийн тоо хяналтын бүлэгтэй харьцуулахад багассан дүн гарсан боловч энэ нь статистикийн үнэн магадтай өөрчлөлт биш байлаа (р>0.05). Ялангуяа 10-14 насанд илүү буурах хандлага илэрч байгаа нь энэ бүлэгт хамрагдсан ажиглалтын тоо цөөн байсантай холбоотой байж болох юм. үүнээс үзэхэд ЦЛ-ийн үед CD8+T эсийн тоо харьцангуй бага өөрчлөгддөг байна. Өвчтөний болон хяналтын бүлгийн CD4/CD8 харьцааг хүснэгт 4-т толилуулав.
CD4/CD8+T зсийн харьцаа хяналтын бүлэгтэй харьцуулахад багассан боловч статистик үнэн магадтай өөрчлөлт болох нь батлагдсангүй (р>0.05). Хэдийгээр CD4 + Т эсийн тоо мэдэгдэхүйц цөөрсөн ч CD8+T эсийн тоо бодитой өөрчлэгдөөгүй учир дээрх эсүүдийн харьцаанд илэрсэн ялгаа бодитой байж чадаагүй байж болох ч нөгөө талаар бидний хяналт болгон авсан дундаж үзүүлэлтийн алдааны хэлбэлзэл харьцангуй өндөр байсантай ч холбоотой байж болох юм.
ЦЛ-ийн үе дэх эсийн дархлаа чадамжийн өөрчлөлтөнд хүйснээс хамаапах ялгаа буй эсэхийг тодруулахад ямар нэг зүй тогтолт статистик магадтай ялгаа илэрсэнгүй (р>0.05).
ЦЛЛ ба ЦМЛ-ийн үеийн эсийн дархлаа чадамжийн өөрчлөлтийг харьцуулан үзэхэд зөвхөн 2-9 насны бүлэгт бсдитой ялгаа илэрсэн (р<0.05) бөгөөд бусад бүлгүүдийн хооронд мэдэгдэхүйц ялгаа илрээгүй (р>0.05) юм. Энэ нь бидний ажиглалтын тоо цөөн байсантай холбоотой болов уу.
Дүгнэлт. ЦЛ-ийн үед эсийн дархлаа чадамж эрс буурсан байгаа нь дархлаа засан сэргээх эмчилгээг үндсэн эмчилгээтэй хавсран хийх зайлшгүй шаардлагатайг илтгэж байна.
2.Хайдурова.И.Л, Чагорова.Т.В Сав-ченко Р.П. Клин.лаб.диагн.2002, № Ю.с.15-16
3.Владимирская.Е.Б Румянцев.А.Г. Вестн. РГМУ. 1995. №1. с 88-93
4.Казанова.Г.В, Добреньков.К.В Вар-фоломеева.С.Р. и др. Иммунология 2000.№3.с.45-47
5.World Health Organization. Internation Agency Research on Cancer. WORLD CANCER REPORT-2003
6.oc.itgo.com/leukemia/researchrpt.htm 98к
7.Caver TE, Slobod KS, Flynn PM, et al. Profound abnormality of the B/T lymphocyte ratio during chemotherapy for pediatric acute lymphoblastic leukemia. Leukemia 1998; 12:619-622
8.Lovat PE, Pobinson JH, Windebank KP, et al. Serial study of T lymphocytes in childhood leukemia during remission. Pediatr Hemotol Oncol 1993;10:129-139
9.Stahnke K, Fulda S, Friesen C, et al. Activation of apoptosis pathways in peripheral blood lymphocytes by in vivo chemotherapy. Blood 2001;98:3066-3073
10.Aquino DB, Aquino VM, Ansari MQ. Immuno system recovery after treatment for cancer. Infect Med 1999;16 (3):190-196
11.Чимгээ.Г.Бямбаа, Пүрэвсүрэн.А Оюунтуяа.А. Хүүхэд, өсвөр үеийн эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудал//-2004-х. 89-91
12. Амаржаргал.Я, Лхагвасүрэн.Ц, Цогтсайхан.С, Монголын анагаах ухаан” сэтгүүл 2004-№1-х.10-11
