1Байгалийн голомтот халдварт өвчнийг эсэргүүцэн судлах төв, 2Нийгмийн эрүүл мэндийн хүрээлэн
Өгүүллийн PDF-ийг татах
Галзуу өвчин рабдо вирусээр (Lyssa virus) үүсгэгддэг, байгалийн голомтот, бүлээн цуст амыан ба хүний мэдрэлийн системийг хөнеедег цочмог халдварт өвчин юм. Галзуу нь галзуугаар евчилсен амьтдаар дамжин хүнд халдварлаж, евчлүүлэн, ихэвчлзн үхлээр төгсөхеөр хүрдэг гоц аюулт халдварт өвчин болохын хувьд анагаах ухаан, эрүүлийгхамгаалахын онцгой тулгамдсан асуудал байсаар байна (5). Энэ евчин Монгол нутагт, монголчуудадхэдий үеэс мэдэгдэж байж вэ? гэдгийг түүх, бичгийн дурсгалын баримтад тулгуурлан мөшгөж үзвэл ямартаач 1000 орчим жилийн емнөөс знэ өвчнийг танин мэдэж, галзуу гэдэг нэр томъёо нь монгол хэлний үгсийн санд орсон байна (2). Галзуу евчин нь аиагаах ухааны бие даасан евчин (rabies) болохын хувьд хүний галзуугийн тохиолдлыг манайд албан ёсоор бүртгэгдэж эхлэсэн нь 1920-иод оны сүүлч, 1930-аад оны эхэн үед тохиож байна.
Судалгааны материал, арга зүй
Судалгааг Эрүүл ахуй, халдвар судлалын хяналтын албаны дүн бүртгэл, халдварт өвчний гаралт, тархалтын сүүлийн 40 жилийн тайлан, мэдээ, Байгалийн голомтот халдаарт өвчнийг эсэргүүцэн судлах тев, Мал эмнэлгийн зрдэм шинжилгээньтй байгууллагуудад байгаа мал амьтны галзуугийн өвчлөлийн албан ёсны материалууд, Монгол орны физик газар'зүй, ам§тны аймплйн үндэсний атлас зэргийг ашиглан зпидешолбги, эпизоотологийн эргэмж судалгаа, биостатистикмйн нийтлэг аргуудыг ашиглан явуулсан болно.
Дүгнэлт
1. Монгол орны нутаг дзвсгэрт галзуу евчний байгалийн голомт вргөн тархмал, идэвхижлийн түвшин өндер байна.
2. Галзуу өвчний байгалийн голомтын идэвхжил 4-5 жилийн давтамжтай үечилсэн ихсэлт, бууралтын байдлаар явагдаж байна.
3. Монгол орны мап аж ахуйн бэлчээрийн маллагааны евөрмец хэв маягтаЙ холбоотой мал, гэрийн тзжзэмэл амьтад (нохой) галзуугийн эпизоотын үйл явцад өргөн татагдан орж байгаа, мвп, амьтны галзуугийн евчлел оношлогдох, бүртгэгдэх магадлал өндөр байдагтай холбоотой малын галзуугийн евчлелийн байдлыг галзуугийн байгалмйн голомт, эпизоотын идэвхжилийн таньц, шалгуур болгон авч үзэх бололцоотой байна.
4. Монгол орны нутаг дзвсгзрийн хангай, хангай хзэрийн бүсэд галзуугийн байгалийн голомтын идэвхижил говь, говь-хээрийн бүсээс ендвр байгаагийн дотор Хөвсгел, Архангай, Өверхангай, Баянхонгор, Говь-Алтай зэрэг аймгуудад бусад аймгуудаас өндөр идэвхижилтэй ^гзэр аймгуудад мал, улмаар хүн <алдварлах, евчлех магадлал өндөр
5. Моигол орны галзуу өвчиий байгалийн голомтод галзуугийн вирусийг агуулагч эпидемиологийн ач холбогдол бүхий голлог ч эзэн амьтад нь нохойн бүлийн (Canidae) махчин хөхтен амьтад тэдгээрээс чоно (Canis Lupus L), үнэг (Vuipes Vulpes L), хярс (V.corsas L) нохой (Canis Canis) зэрзг болж байна.
6. Манай оронд галзуугийн эпизоотын эрс идэвхжих үе нь 4, 5, 6 дугаар саруудад тохиож байна.
сэргийлзх, оношлох арга технологийг
болозсронгуй болох судалгааны дүн. БГХӨЭСТев,
2004. х. 24 Д.Отгонбаатар, С.Цоодол
2. Монгол улс дахь галзуу евчний
зпизоотологи, эпидемиологийн шиижтерх, түүний
хяналтын асуудал. БГХӨЭС Төв. Эрдэм
шинжилгээний бутөэл 13.2005.X-47
3. Эрүүл ахуй халдвар судлалын статистикийн
эмхтгэл (1952-1997) Улаанбаатар. 2000.Х-30
4. А.Д.Ботвинкин, Г.Н.Сидоров. Состояние
заболеваемоста и спецыфической профилактики
гидрофобми в РСФСР. Природночаговые болезни
человека. Сборникнаучных работ, 1990, х-68
5. Комитет экспертов ВОЗ по бешенству
восьмой доклад. 1994, х-1
8. Г.Н.Сидоров. Ландшафтное распределение хищных млекопитающих семейства собачьих как фактор формирования ареала вируса бешенства на юго-востоке СССР. Зоологический журнал, 5, 1983.Х-761
7. Б.Д.Беляков. Качество и эффөктивность противо-эпидемических мероприятий 1987, х-1
