Д. Балдандорж, С. С. Лаврик С.И. Крыштаб ,Е.П. Загоровский, С.М. Гаврилюк,

В статье высцазано мнение, что местные факторы не являются основной причи- % ной возникновения и развития  стойкой  истиннсй патологии в полости рта, возни- р

кающей иногда при ношении съемных пластинчатых протезов. ,41 Под наблюдением авторов (100 больных) существует прямая зависимость таких „истинных" (стойкнх) нарушений адаптации к протезам от висцерэ-рефлекторной патологии нервной системы, котсрая имеется в наличие у абсолютного большинства таких больных. В то время как у протезоносителей с ложными нарушениями адап-тации такой патслэгии нер:нсй системы как правило не наблюдается.

Основньтм критерием диагностики поражений нервной системы висцеро-реф-лекторного грэксхождения яблллся негропатслогический синдром, описанный Е.П. Загоровским (1963), характерный тол.ко для таких поражений.

Авторы приходят к выводу, что исгинные нарушения адаптации к сьемным пластинчатым протезам патогенетически связаны с юрушением трэфики тканей по-лости рта в ргзультате поражения нервной системы висцеро-рэфлекторнэго проис-хождения, обычно при наличии очагов патологической импульсации в брюшной по-лости.

Хуванцар хиймэл шүдний протезыг хэрэглэх үед зарим тохиол-долд үүсэх амны хөндийн эмгэгшлэлийг (салст бүрхүүл үрэвсэх, өв-дөх, хорсох, хатгах, лугших, салст зузаарах г.м). амны салстад шууд "үйлчилж буй протезын механик, хими дулааны хэсэг газрын цоч-роогч нөлөөтэй холбож тайлбарладаг. Гэвч сүүлийн жилүүдэд эр-дэмтэд уул эмгэгийн үүсэх гол шалтгаан нь бие махбодын ерөнхий хямралын (,,салст бүрхүүлийн хэсэг газрын эсэргүүцлийн доройтол" „бие махбодын урвалж чанарын өөрчлөлт") үр дүн гэж үзэж, харин хэсэг газрын хүчин зүйлийн нөлөөг хоёрдугаарт оруулж байна. (И.О. Новик, 1938: РепйеИсп, С. Е1Ьег1 1951. З.С. Василенко 1954; А.В. Высоцкая, 1956; Л.И. Солодилов, 1965 г.м.)

Хуванцар хиймэл шүдний протезд дасал алдагдах үе дэх-салст бүрхүүлийн хэсэг газрын эсэргүүцэл" гэдгийг амны хөндийн эдийн тэжээлийн байдал ямар байгаатай нягт холбож ойлгох нь эргэлзээ-гүй юм.

Мэдрэл гэм судлагчдаас (Г.И. Маркелов 1930—1948) (Е.П. Заго-ровский 1963—1969) тусгаар эрхтэн эдэд тэжээлийн хямрал үүсэ-хийг голчлон рефлексийн гаралтай эмгэгийн үед тохиолддог гэж үзээд энэхүү эмгэгийн гол зонхилох шалтгаан нь дотор эрхтнүүдийн архаг өвчнүүд болохыг баталсан байна.

Хуванцар хиймэл шүдний протезыг хэрэглэгчдэд заримдаа амны А хөндийн эдэд мөн тийм тэжээлийн хямрал үүсдэг учир бид энэхүү гл эмгэгийн үүсэхэд висцеро-рефлексийн механизм ямар нөлөөтэй бо- Ш лохыг судлах зорилт тавьсан юм.

Е.П. Загоровскийн 1663 бичсэн висцеро-рефлексийн гаралтай $ өвчний үед илэрдэг мэдрэлийн хам шинжүүдийг дор сийрүүлбэл: Л_т Ихэвчлэн нэг талдаа эвэрлэгийн рефлекс сулрах буюу арилах, гур- ф валсан мэдрэлийн дээд цэг, дагзны мэдрэлийн цэг, хүзүүний симпа- ^рт тик зангилаа, нурууны хажуугийн цэгүүдэд (Д₄—Дю) дарахад өв- щ$ дөх, наран сүлжээний хагас саран зангилаанд дарахад хүчтэй өв-дөлт үүсэжэнэ нь заримдаа хэвлийн хөндийд байгаа эмгэг голом-тын чиглэлд дамжиж өвдөх;

Эмгэг цочролыг үүсгэгч голомтын орчинд гүнзгий тэмтрэхэд өв-дөх: дэлүүнд эмгэг голомттой үед Зитто-гийн цэгт дарахад өвдөх: духны үстэй, үсгүй хэсгийн арьсны өвдөх мэдрэхгүй багасах буюу ихсэх: Д₅—Д₉ бүсэнд арьсны өвдөх мэдрэхүй ихсэж (заримдаа ба-гасах) өвдөх мэдрэхүйн дасалтын хугацаа уртсах, заримдаа шөрмөс-ний рефлексүүд бага зэрэг ихсэх зэрэг эдгэзр хам шинжүүд (ихэнх тохиолдолд зөвхөн нэг талдаа) илрэн гардаг.

Хуванцар хиймэл шүдний протезд дасал алдагдсан 100 өвчтөнд I хийсэн бидний клиникийн ажиглалтаар  дээрх хам шинжүүд эдгээ-| рийн зохилох хэсэгт  илэрсэн юм. Үүнд:  амны хөндийн салст бүр-   д хүүлийн үрэвсэл хавсарсан, протезд  дасал   алдагдалтай өвчтөнд _йох дээрх хам шинжүүд 100%, амны хөндийн салст бүрхүүлд үрэвсэлгүй { ц зөвхөн дасал алдагдалттай үед 96,29 + 3,78% илэрч байлаа. Харин фи-и зиологийн шаардлага хангаагүй протез хэрэглэх үед салст бүрхүү-|/.

лийн хэсэг газрын механик цочролын уршгаар үүссэн дасал алдаг байсныг тэмдэглэх хэрэгтэй. далттай өвчтөний зөвхөн 9,37—3,36%-д дээрх шинжүүд тодорхойлогд-. сон юм. Эдгээр өвчтөнд протезд  зохицох дасал удаашралтай яваг-Р" даж, протезыг олон дахин солих, засварлах ажиллагаа шаардагдаж

Бид I дээрх баримтыг үндэслэн хиймзл шүдний протезд дасал ал- 5^Ь дагдахыг жинхэнэ ба хуурамч гэж хоёр ангилж байна, У?^л;

Бид хуванцар хиймэл шүдний протезд дасал алдагдалтай өвч-төнд висцеро-рефлексийн гаралтай мэдрэлийн эмгэг байгааг клиник   С физиологи, лабораторийн шинжилгээгээр давхар нотолсон юм. Амны № хөндийн салст бүрхүүлийн тэжээлийн өөрчлөлтийг үүсгэгч висцеро- №н рефлексийн гаралтай мэдрэлийн эмгэгийн гол   шалтгаан нь бидний Н. ажиглалтаар халдварт өвчнүүдээр (хумхай, гэдэсний балнад, эсэргэнэ, -А. Боткины өвчин г.м.) өвдөж өнгөрөөсний дараах эмгэгшиж өөрчлөгд-  [] сөн дэлүү, элэг цөсний хүүдийн архаг өвчнүүд, мухар олгойн архаг ^ үрэвсэл, мэс заслын дараах наалдцын өвчнүүд зэрэг хэвлийн хөн-дий дэх эмгэг цочролын архаг голомтууд болно. ^

Иймд бидний судалгаа нь хуванцар хиймэл шүдний протезод дасал жинхэнэ алдагдахын шалтгаан, змгэг зүйг хзвлийн хөндий дэх ^⁰¹ эмгэг цочролын архаг голомтын үр дүнд үүссэн висцеро-рефлексийн   ^ев-гаралтай мэдрэлийн эмгэгийн уршиг болох амны хөндийн эдийн тэ- № жээлийн хямралтай холбэж тайлбарлах боломжийг өгч байна.